منظومه ترکی حاجی رضوان

این مجموعه اشعاری به زبان ترکی کمیجان است که بوسیله محمد کمیجانی )جاویدراد(سروده شده است

منظومه ترکی حاجی رضوان

این مجموعه اشعاری به زبان ترکی کمیجان است که بوسیله محمد کمیجانی )جاویدراد(سروده شده است

پانوشته ها

دیب نوتلار:

[١][1]  http://xatun.blogspot.com/2003_09_01_archive.html#106379043824695342#106379043824695342

[٢][1] http://kerkuk-az.blogspot.com/2006/07/1965-byk-air-yazar-ismail-serttrkmen.html

[٣][1] http://xorasan.blogspot.com/2006_10_01_archive.html#116020566931199593#116020566931199593

[٤][1] http://merkezi-az.blogspot.com/2005/04/blog-post.html

[1][٥] توله کچل: به معنای نوعی ریشه گیاه  است که شبیه تربچه سفید بوده و پس از کندن پوست آن میجویدند و مانند آدامس می شد.

[1] [٦]نابار: بدبار و ناراحت را می گویند

[1] [٧]کووا: کود و در اینجا به معنای آنست که در زیر پایمان خرووارها کود حیوانی کبوترها بوده که طی سالیان دراز در آن محل جمع شده بوده است

[1] [٨]خرره آغاج: نوعی درخت است که من نمونه ای از آن را در مناطق رودخانه رامه گرمسار دیدم و به داغ داغان مشهور بود و مردم بر آن دعا و بریده های پارچه می آویختند.

[1] [٩]دوچرخه نین دوشققه سی: به معنای دوشاخه دوچرخه است

[1] [١٠]موتور هشتاد: به معنای موتور سوزوکی 80  است

[1] [١١]اهمن بهمن ده یر نفس چکرده: گویا ده روز آخر دی ماه را اهمن میگفتند و سپس بهمن شروع میشد که در این مدت زمین یک نفسی می کشیده است  که موجب آب شدن برفها میگردید .

[1] [١٢]باسدورماق: فشرده کردن. پس از جمع کردن خرمن و اطراف آن بر روی هم یک خرمن سست ایجاد میشد که در اثر وزش هر بادی ممکن بود مقداری از آن بهمراه باد برود ولی پس از جمع کردن آنرا کمی با پهنه های لاواشون که وسیله دندانه دار چوبی است فشرده میکردند تا باد نبرد.

[1] [١٣]سورماق: راندن، گرداندن است

[1] [١٤]گووران: به معنای گوران. گاوران یعنی چوب یک متری باریکی است که با آن گاو را میراندند

[1] [١٥]شاققه: به معنای  شاخ بز است که از کله بریده بز کنده میشد تا کله در دیگ جا بشود برای پخته شدن کله پاچه آن حیوان زبان بسته

[1] [١٦]بیر ایککی پی گول ایچینه گیدمیشدیک: به معنای یکی دو بار بدرون حوض یا استخر و یا آبگیر رفته بودیم است. ایککی = دو، پی = بار، گول = آبگیر، ‌استخر و یا حوض است   در کمیجان محله ای بنام گول ایچی هست که در اینجا مراد اینست که دو سه بار به محله گول ایچی برای تماشای تعزیه رفته بودیم

[1] [١٧]گادومنان: به معنای گاهگاهی است گادومونان = با قدم با استفاده از گام های انسانی

[1] [١٨]سوقولده: به معنای سوقولماق، پژمردن است. قیه گلی نام زن یحیی بوده که در جوانی بعلت بیماری ناشناسی پژمرد و مرد

[1] [١٩]تزدن دن آخشاما دوواخ اوینرده: به معنای از صبح تا عصر بازی دوواخ بازی میکردند که شبیه نوعی دوزبازی است

[1] [٢٠]کولدور: کوزه شکسته است

[1] [٢١]ساخساققانلار: به معنای ساخساققان، نوعی پرنده است که شبیه کلاغ سفید است و بنظرم همان زاغ میباشد ولی آواز آن بگونه ای است که در زبان محلی ساققوللاماق است و آن نشانی از خبر خوش آمدن مسافری در راه است.

[1] [٢٢]بوغارسوق: روده گوسفند یا انسان را میگویند و بدین معنی است که ای زاغ زیبا خبر خوبی برایم آوردی قول میدهم که وقتی در عروسی پسرم گوسفند قربانی کردم روده پر چرب آنرا برایت بر پشت بام اندازم تا تو بخوری و مژدگانی این خبری که امروز برایم آورده ای باشد

[1] [٢٣]سیلگا: سیل گاه، مسیل، محل عبور سیل است

[1] [٢٤]خولبون: سوراخ راهاب است

[1] [٢٥]سیل یاغوشی توتلیگینه باشلاده: به معنای باران سیل آوری آغاز شده و در گرفته بود است

[1] [٢٦]خولبون: سوراخ راهاب است و نفرین بر کسی است که سوراخ راه آب را بسته (زیرا بر و بچه ها از آن سوراخ وارد باغ طرف میشدند و میوه هایش را می چیدند، مالک باغ آن سوراخ را مسدود کرده بود) و مانع از عبور آب شده و ناگزیر آب بند آمده و بدرون خانه های مردم نفوذ کرده است.

[1] [٢٧]بوغارسوقون ال دوورونه چولییام: بوقارسوق = روده، چولییام = بپیچانم، چولاماق = پیچاندن و دور چیزی پیچیدن است و در کل به معنای آنست که روده هایش را بدور دستم می پیچانم.

[1][٢٨] پوف دنگینه پوفلیم و بولیام: پوفدنگ = از درون امعا و احشای گوسفند چیزی شبیه بادکنک در میآمد که به ما بچه ها میدادند و ما در درون آن فوت میکردیم و مانند بادکنک باد میشد. دولیام = پرکردن است

[1] [٢٩]چوب چیلک که: چوب چیلککه، چوب و خار و خاشارک است

[1] [٣٠]فرخه: فرخی و نوعی کشمش قرمز رنگ حاصل از انگور فرخی است که در مقابل نور خورشید خشک میکردند است و یعنی مادرم در دامنش قدری کشمش فرخی می آورد.

[1] [٣١] ورگه: در آبیاری اصطلاحی بنام ورگه است که به مفهوم یک بند آب آبیاری است. یک نهر آب قابل کنترل یک مرد آبیار را میگویند و مقدار آن حدود 30 تا 50 لیتر در ثانیه میباشد.

[1] [٣٢] لانجون توسباقا: لاک پشت، یعنی توسباقایی که لانجون یا لانجین بر پشت دارد.

[1] [٣٣]- در مورد لاک پشت باور محلی بر آن بود که در زمانهای قدیم زنی در حال نان پختن بود، یکباره متوجه شد که بچه اش خود را کثیف کرده است و او که دستش بند بوده یک چونه خمیر برداشته و کثافت بچه اش را با آن پاک می کند. بخاطر اهانتی که به خمیر و نان کرده بود لانجین خمیر به امر خدا برگشته و به پشت او چسبید و آن زن بدکردار به لاک پشت تبدیل شد.

[1] [٣٤]گون لر بوغازون تیغ وورموشدولار: به معنای گلوی گون ها را تیغ زده بودند است که برای گردآوری کتیرا آن کار را میکردند

[1] [٣٥]بوردان اورا گادومونان اللیده: از اینجا تا آنجا به قدم انسان 50 گام است

[1] [٣٦]قار گلیب بیر میزان کورک بویوندا: به معنای برف آمده است به ارتفاع یک پارو است و برای سنجش مقدار برف بکار میرفته که قریب 25 سانتمتر ارتفاع بارش برف بوده است

[1] [٣٧]جعده نم نم او قاردا گیزله نیرده: به معنای  جاده کم کم از آن برف پوشانده و مستور می شده است

[1] [٣٨]قار سپیرده داغدان او کد باتاندا  = به معنای برف از سمت کوهستان می پاشید و با بادروبه کردن آن روستا را در برف مدفون میکرد است

[1] [٣٩]گیجه میامی شهرینده قالوردیک: به معنای  شب را در شهر میامی در 180 کیلومتری شرق شاهرود بیتوته کردیم است

[1] [٤٠]میزان: دقیق و با دقت  است

[1] [٤١] بیله: به معنای اینجوری است

[1] [٤٢]اوککوش پی: همان ایکی اوچ پی است که در محاوره ترکی کمیجان تغییر شکل داده و به معنای  دو سه بار است

[1] [٤٣[آتتولموشده حوووض ایچینه توتموشده: به معنای آتولماق، پریدن و جهیدن است و در اینجا به معنای شیرجه زدن بدرون حوض بکار رفته است

[1] [٤٤]کولدور: به معنای کوزه شکسته است

[1] [٤٥]بیر باقا یونجانه، الینده بورا: به معنای  یک بسته یونجه خشک را با دستش بپیچاند و خرد کند است

[1] [٤٦]بورما قیرن: وسیله ای بود مثل گیوتین و یا ساطور بلندی است که از یکسر به تخته ای متصل بوده و در سر دیگرش دسته چوبی داشته و یونجه خشک شده را با آن خرد میکردند و به مصرف حیوانات میرساندند

[1] [٤٧]سار باقلیوب: به معنای نوعی بسته بندی بوته های خار و یا گندم های درو شده است و بیشتر در مورد بوته کنی بکار میرفته است

[1] [٤٨]کوله بیل: به معنای بیل کوتاه و مخصوص بوته کنی که مستطیل شکل بوده و ابعاد بیل 12 در 25 سانت بود و در بالا با حلقه فلزی به دسته چوبی متصل میشده است

[1] [٤٩]خرمنجیگه: به معنای خرمن جایگاه است

[1] [٥٠]قاچچاقان: قاچ چاقان یک کلمه است و به معنی محل فرار و دنبال یکدیگر کردن است

[1] [٥١]بویماق: به معنای گردنبند است که از منجوق های رنگی درست میکردند

[1] [٥٢]اوتوروب مونجوقونه دوشورردیک: به معنای جمع کردن و گردآوری است یعنی جمع کردن دانه های مونجوق گردنبند یا تسبیح است

[1] [٥٣]اوی قز بو چرقد سنی نه دوشوبده: به معنای افتادن است یعنی ای دختر آیا این روسری توست که افتاده ؟

[1][٥٤] گادومنان: به معنای گاهگاهی است

[1] [٥٥]سوله دوله: به معنای یک کوزه دهانه گشاد آبدار است

[1] [٥٦] شوردنگ: به معنای ناودان است

کلمات ترکی و نحوه تلفظ آن

آچیقلامالاردا ایشله دیله ن تورکجه سٶزلرین دیزینی:

 

آبارن Abarn: اگر

آباقا Abaqa: عمو

آتا Ata: بابا، پدر

آجر Acər: تازه (نان، میوه،...)

آجیتماAcıtma : شام (چوبانلارین آخشام چاشتی، فریدن)

آجیرقاAcırqa : تربچه

آچار Açar: کلید

آچیقلاماAçıqlama: توضیحات

آخیر Axır: طویله

آداق Adaq: قربان

آدلیمAdlım : مشهور، معروف (شخص)

آراج Arac: وسیله

آراسیرا Arasıra: گاهگاهی

آرال Aral: میدان

آرالجیق Aralcıq: میدانچه

آرخاداش Arxadaş: رفیق

آرخالیقArxalıq : کت

آردینجا Ardınca: به دنبال

آرماغانArmağan : ارمغان، هدیه، پیشکش

آستارخAstarx  (آستAst +آرخArx ): کهریز

آشارAşar  (آشقارAşqar ): نهار

آشیرماAşırma : سطل (برای کشیدن آب از چاه)

آغیت Ağıt: تعزیه

آغیزقا Ağızqa: پنجره

آقچا Aqça: پول

آلاجا Alaca: الوان، رنگارنگ

آلچاقAlçaq : نامرد، پست

آلچیAlçı : آهک

آنجاق Ancaq: اما

آنلاتیAnlatı : داستان، روایت

آنلام Anlam: معنی، معنا

آنی Anı: خاطره

آولوAvlu : حیاط

آیازلیق Ayazlıq: ایوان، بالکن، تراس

ائدیزEdiz : حضرت

ائرته Ertə: صبح

ائرکه ن Erkən: زود

ائرکه ن اویانما Erkən Oyanma: سحرخیزی

ائره ک Erək: مقصد

ائل گونElgün : خلق، مردم

ائلچی گئتمه Elçi getmə: خواستگاری

ابه Əbə: قابله

اره ن Ərən: اولیا الله

ارینج Ərinc: بلکه، شاید

اسکیƏski  کهنه، قدیمی

اسین Əsin: الهام

اسینله نمک Əsinlənmək: الهام گرفتن

او دنلی O dənli: از بس که

اوتوم Utum: شانس

اوجقاراوبا Ucqaroba: دیاسپورا

اوچون Uçun: گاز

اوچیانÜçyan : مثلث

اوخشاق Oxşaq: شبیه (مراسم ماه محرم)

اودگون Odgün: چهارشنبه

اور Ur: شهر

اوراتلی Uratlı (اورUr +آتلیAtlı ): سواره (بر ماشین)

اورام Uram: خیابان

اورتاق Ortaq: شریک

اوردو Ordu: لشگر

اورکهÜrkə : دائمی

اوزمان Uzman: ماهر

اوزوک Üzük: انگشتر

اولای Olay: ماجرا

اولگوجله مکÜlgücləmək : تیغ زدن

اولو Ulu: اعظم

اونلوÜnlü : مشهور، معروف (چیز، محل)

ایپ İp: طناب

ایچیرتی İçirti: شربت

ایرقات Irqat: رعیت

ایرکİrk  : فال

ایریمله İrimlə: به دقت، دقیقا

ایسلانماق İslanmaq: خیس شدن

ایشته İştə: اینک، همان

ایشدشİşdəş : همکار

ایشگیلİşgil : قفل

ایکیندی آشİkindi aş : نهار

ایگید İgid: شجاع، جسور

ایلچهİlçə : شهرستان

ایلخی Ilxı: حیوان

ایییره ک İyirək: خیر

اٶته ک Ötək: تاریخ

اٶد Öd: زهره

اٶرتکون Örtkün: خرمن

اٶرتگه ن Örtgən: کافر

اٶرده ک Ördək: مرغابی

اٶزه کÖzək : مرکز

اٶلچوت Ölçüt: معیار

اٶن سٶزÖnsöz : مقدمه

اٶیره تمه ن Öyrətmən: معلم، دبیر

اٶیله نÖylən : ظهر

بئلین Belin: خطر

بئلینلی Belinli: خطرناک

باتBat : حتما، یقینا

باخان Baxan: وزیر

باساریق Basarıq: رکاب

باشرا Başra: امام

باشرااوغلوBaşraoğlu : امامزاده

باغیر Bağır: جگر

باغیرماق Bağırmaq: داد کشیدن

باهادیر Bahadır: پهلوان، قهرمان

بایریBayrı : عتیقه، باستانی

باییلماق Bayılmaq: از هوش رفتن، بیهوش شدن

برک Bərk: محکم

بلBəl : یاد

بلگه Bəlgə: مدرک

بلگی Bəlgi: نشانه

بوتون Bütün: تمام، کاملا

بوجاق Bucaq: گوشه

بورانBoran : توفان

بورچاقBurçaq : نخود

بورماBurma : دسته یونجه و علف

بوروق Buruq: پیچ

بولاقBulaq : چشمه

بویماق قBoymaq: گردنبند

بوینوز Boyunuz: شاخ

بیرجه Bircə: یگانه

بیرلیکده Birlikdə: باهم

بیروووز Birovuz: امانت

بیریوللوقBir Yolluq : برای همیشه

بیزلانقیجBizlanqıc : گاوران، سیخی که حیوان را با آن می رانند

بٶلوکBölük : دسته، گروه

پاخیرچی Paxırçı: مسگر

پیتیک Pitik: کتاب

پینارPınar : چشمه

تئل Tel: سیم

تاباسی Tabası: علی رغم

تابقی Tabqı: اذن، اجازه

تابقین Tabqın: جایز

تاپشیریق Tapşırıq: سفارش

تارلا Tarla: مزرعه، زمین، کشتزار

تانری Tanrı: خدا، الله

ترک Tərk: سریع، به سرعت، تند، زود

ترگی Tərgi: سفره

تریم Terim: شاهزاده خانم

تزه کTəzək : کود حیوانی

توپتوخToptox : کاملا سیر

توتام Tutam: دسته

توتروق Tutruq: وصیت

تومسه Tümsə: منبر

تویقون Tuyqun: وکیل مردم

تیگین Tigin: شاهزاده

چئوره Çevrə: اطراف، دورو بر

چئویری یÇeviri: ترجمه

چابوق Çabuq: فوری

چاشقین Çaşqın: حیران

چاغ Çağ: زمان، وقت

چاناقÇanaq : کاسه

چوق Çuq: نرده

چولازیق Çolazıq: ساعت مچی

چیچه ک Çiçək: گول

چیزه ر Çizər: نقاش

چیزیم Çizim: نقاشی

چیله Çilə: زحمت

چیوی Çivi: میخ

خاقان Xaqan: پادشاه، شاه

خاقانجا Xaqanca: شاهانه

خرگه Xərgə: خیمه

دئشیرمکDeşirmək : چیدن و جمع آوری کردن با همدیگر

دئگی Degi: کلمه

دئیینمک Deyinmək: غر زدن

دادلی Dadlı: خوشمزه، لذید

دار Dar: تنگ

دارقینجDarqınc : ناراحت، ناآرام

دان Dan: سحر

دنلیDənli : قدر، اندازه

دوروق Doruq: قله

دوروم Durum: اوضاع

دویورو Duyuru: اعلان

دیرناق آراسی Dırnaqarası: پارانتز

دیزین Dizin: لیست، اندکس

دیلجیمه ن Dilcimən: خوش زبان، خوش صحبت

دیله کDilək : مراد

دٶزمک Dözmək: صبر و تحمل کردن

دٶنگهه Döngə: پیچ

سئویملی Sevimli: نازنین، دوست داشتنی، عزیز

سئویندیرمک Sevindirmək: دلشاد و خوشحال کردن

ساخلی Saxlı: پادگان

ساخین!Saxın : احتیاط!

ساخینیمسیزلیق  Saxınımsızlıq: بی احتیاطی

ساغلام Sağlam: سالم

سالیق Salıq: خبر

سانکی Sankı: انگار

سانماق Sanmaq: گمان کردن

سانی Sanı: دانه، عدد

ساواشماق Savaşmaq: جنگ کردن

سایین Sayın: محترم

سکسه ن Səksən: هشتاد

سنه ک Sənək: کوزه

سنه کچیلیک Sənəkçilik: کوزه گری

سواولوغوSu Oluğu : سوراخ راهاب، خولبون

سوتوختاتی  Sutoxtatı (سوSu +توختاتیToxtatı ):هیدروتراپی،  آب درمانی

سوچSuç : تقصێر، گناه، جرم

سوچون Süçün: شیرین

سوچیله رSuçilər : آبپاش

سورچکSürçək : داستان

سورقولاما Sorqulama: بازپرسی

سورله ک Sürlək: جاده

سورماق Sormaq: سوال کردن، پرسیدن

سوروشدورما Soruşdurma: بازجوئی

سورهSürə : مدت

سوْلوق Soluq: نفس

سونوم Sunum: ارائه، تقدیم

سویورقاماقSuyurqamaq : رحمت کردن

سٶزده Sözdə: گویا

سٶزگٶرگو Sözgörgü: ادبی

سٶزلوک Sözlük: لغتنامه

سۇلوقSuluq : سطل آب

شٶله ن Şölən: مراسم

فیرتینا Fırtına: توفان

قابجیقQabcıq : سطل برای حمل حبوبات

قاراغیQarağı : کور

قارقیشQarqış : لعنت

قاناQana : دیوار و بند خاکی در باغات و مزارع

قانشار Qanşar: روبرو

قایان Qayan: سیل

قایانلاقQayanlaq: سیلگاه، مسیل

قایناقQaynaq : منبع

قاییر Qayır: ماسه

قوپوز Qopuz: ساز

قوتQut : بخت

قوروقچو Qoruqçu: نگهبان

قوشا Qoşa: جفت

قوشار Qoşar: شاعر

قوشاق Qoşaq: منظومه

قوشوق Qoşuq: شعر

قوم Qum: شن

قوواQova : سطل (هر نوع سطل)

قیرپیم Qırpım: آن، لحظه

قیغیلجیم Qığılcım: جرقه

قییینلانماق Qıyınlanmaq: مجازات شدن

کئشیک Keşik: نوبتچی

کوره که ن Kürəkən: داماد

کول آتانKül Atan : خاک انداز

کوله کKülək : سطل چوبی

کیکیرگهKikirgə : کتیرا

کٶیولKöyül : غار

گئچیک Geçik: کوچه

گزینتی Gəzinti: سیاحت

گزینتی گونو Gəzinti günü: سیزده بدر

گله نه ک Gələnək: سنت

گنج Gənc: جوان

گنه ل Gənəl: عمومی

گنه لدهGənəldə : معمولا

گوج Güc: قوت، نیرو

گوجه م Gücəm: ظلم

گودوکچو Güdükçü: چوپان

گیریشGiriş : مدخل

گٶرک Görk: جمال، زیبائی

گٶرکسٶز Görksöz (گٶرکGörk +سٶزSöz ): ادبیات

گٶروت Görüt: عکس

گٶروش Görüş: زیارت

گٶروشگه Görüşgə: زیارتگاه

گٶل Göl: آبگیر، دریاچه

گٶلجوک Gölcük: حوض، استخر

گٶوده Gövdə : بدن

گٶیه ره نتی Göyərənti: سبزی

منگی Məngi: ابدی

موتلو Mutlu: خوشبخت

می Mi: آیا

نده نسی Nədənsi: بهانه

نمه Nəmə: زاد، شئی، چیز

وورقون Vurqun: عاشق

هارای Haray: داد، فریاد

های کوی Hay küy: سرو صدا

هٶرگونHörgün : دیوار (خانه)

هٶرو Hörü: حصار

یئرآدYerad : توپونیم

یئرکیپYerkip  (یئرYer +کیپKip ): نقشه، خریطه

یئرلیYerli : محلی

یئریاغی Yeryağı: نفت

یئگ ائو Yegev: مکان مقدس

یئل آتی Yelatı: دوچرخه

یئمیشلیکYemişlik : باغ میوه

یئنیجه Yenicə: به تازگی

یئیین Yeyin: تند، شدید

یاپیت Yapıt: اثر

یاتیر Yatır: مقبره

یاخینماYaxınma : شکایت

یاخینماقYaxınmaq : شکایت کردن

یارپیز Yarpız: پونه

یارقی Yarqı: دادگاه

یارقیYarqı : محکمه، دادگاه

یارقیچی Yarqıcı: قاضی

یارلیق Yarlıq: فرمان شاه

یاریلقان Yarılqan: شکاف بزرگ در بدنه کوه

یارین Yarın: فردا

یاز Yaz: بهار

یاس Yaz: عزا

یاشیرقا Yaşırqa: پرده

یاغلیق Yağlıq: دستمال

یاغمورلوقYağmurluq : ناودان

یاغ-یومورتا Yağ-yumurta: نیمرو

یالمان Yalman: سینه کش تند و تیز کوه

یالینیق Yalınıq: انسان، آدم، بشر

یان Yan: طرف، ضلع

یانجیق Yancıq: جیب

یانسیلاماق Yansılamaq: تقلید کردن

یانیت Yanıt: پاسخ، جواب

یایا Yaya: پیاده

یوآرین Yuarın: وضو

یورقون Yorqun: خسته

یوروملاماق Yorumlamaq: تفسیر کردن

یوغروقYoğruq : خمیر

یوکونج Yükünc: نماز

یوکونله ک Yükünlək: مسجد

یوگوروش Yügürüş: حمله

یولچو Yolçu: مسافر

یونجا Yonca: علف

یووالاق Yuvalaq: جوت

یوواناق Yuvanaq: حمام

ییخینتی Yıxıntı: ویرانه

ییغاق Yığaq: انبار

یییه Yiyə: صاحب

یٶره Yörə: محله

گردش و تفریح و اعیاد

[گزینتی گونوGəzinti Günü]

(سیزده بدر)

 

سیزده بدر گونه قاچچاقانوندا [گزینتی گونو قاچاغانیندا] [٥٠]

قاچچاردیک و قزلره ایته لردیک [قاچاردیق و قیزلاری ایته له ردیک]

اوغلان و قیز کریز باشونا گیدردیک [اوغلان و قیز آستارخ باشینا گئده ردیک]

تپه باشه توز اولار اوخیاردیک ["تپه باشی توز اولار" اوخویاردیق]

 

دسته دسته قز اولار اوخیاردیک ["دسته دسته" قیز اولار اوخویاردیق]

اوی قز سنی بویماقی قیریلیبده [اوی قیز، سنین بویماغین قیریلیبدیر] [٥١]

اوتوروب مونجوقونه دوشورردیک [اوتوروب مینجیغینی دئشیره ردیک] [٥٢]

اوی قز بو چرقد سنی نه دوشوبده [اوی قیز، بو چرقد سنین می دوشدوبدور؟] [٥٣]

 

اگیل دسمالی گوتور قز دییه ردیک [اه ییل یایلیغی گٶتور قیز، دییه ردیک]

.....

 

[یومورتا اویونوYumurta Oyunu ]

تخم مرغ بازی

 

کوینه قلعه حامامونی داموندا [اسکی قالا یوواناغینین دامیندا]

جوانلار یغلیب نومورتا اوینار [گنجلر ییغیلیب یومورتا اوینار]

مجید نومورتاسون قویوب قاطارا [مجید یومورتاسینی قویوب قاتارا]

بیر پشک آتار آتموش نومورتا اورتار [بیر پوشک آتار، آلتمیش یومورتا اوتار]

 

بیز ده قاطاردا چوخ اوتوزدوراردیک [بیز ده قاتاردا چوخ اوتوزاردیق]

گادومنان دا پشکلر بیزه دوشاندا [آراسیرا دا پوشکلر بیزه دوشه نده] [٥٤]

اووده بول یاغلی نیمرولار یییردیک [ائوده بول یاغلی یاغ-یومورتا یییه ردیک]

....

 

[چکیلیشÇəkiliş ]

قرعه کشی

 

باهار اولاندا سبزیلار چیخاندا [یاز اولاندا، گٶیه ره نتیلر چیخاندا]

رفیقلرینن باهم چوله گیدردیک [آرخاداشلارلا بیرلیکده چٶله گئده ردیک]

چولده خلقی دییم اکینه ایچینده [چٶلده خالقین دئم اکینی ایچینده]

گزردیک و اوت و سبزه درردیک [گزه ردیک و اوت-گٶیه ره نتی دره ردیک]

 

هر کس بیر کومما اوت اورتیا قویموش [هر کس بیر کوما اوت اورتایا قویموش]

اوت کومماسه اوستونه پشک آتاردیک [اوت کوماسی اوستونه پوشک آتاردیق ]

خدابخشیلر پشک ده چوخ اوستاده [خودابخشیلیلر پوشکده چوخ اوزمان ایدی]

بیز معمولن پشکده اوتوزدوراردیک [بیز گنه لده پوشکده اوتوزاردیق]

...

 

[آداق بایرامی و مینجیق آتماAdaq Bayramı Və Mıncıq Atma ]

عید قربان و منجوق اندازی

 

قوربان گیجه لره هامه جوانلار [آداق گئجه لری هامی گنجلر ]

بیر اووده یغیلیب مونجوق سالاردیک [بیر ائوده ییغیلیب مینجیق سالاردیق ]

مونجوقلاره بیر دولیا سالاردیک [مینجیقلاری بیر گویومه سالاردیق]

سوله دوله نه بیر میخدن آساردیک [سولو گویومو بیر چیویدن آساردیق] [٥٥]

 

او میخ گرگ شوردنگ آستوندا اولسون [او چیوی گره ک یاغمورلوق آستیندا اولسون] [٥٦]

یاغوش سویه گلسین کریزلر دولسون [یاغیش سویو گلسین، آستارخلار دولسون]

گیجه تزدنه جک اولدوز سایاردیک [گئجه ائرته نه دک اولدوز سایاردیق]

صاباح بیرام قوربانلارون که سنده [یارین بایرام آداقلارین کسه نده]

یغیلیب دووله نه میخدن آلاردیک [ییغیلیب گویومو چیویدن آلاردیق]

 

بیر آق چادور خوشبخت گلین چادوره [بیر آغ چادیر، موتلو گلین چادیری ]

مونجوقله دووله اوستونه چکردیک [مینجیقلی گویومون اوستونه چکه ردیک]

بیر خوش زبان گوزل خانوم گلرده [بیر دیلجیمه ن گٶزه ل خانیم گله ردی]

قز و اوغلان، اونی دوورون آلاردیک [قیز و  اوغلان اونون چئوره سینی آلاردیق]

 

گوزل خانوم بیر گوزل شعر اوخورده [گٶزه ل خانیم بیر گٶزه ل قوشوق اوخوردو ]

اوشاق دووله دن بیر مونجوق چاقارده [اوشاق گویومدن بیر مینجیق چیخاردی]

او شعری معناسون تفسیر ایله رده [او، قوشوغون آنلامینی یوروملایاردی ]

مونجوق صاحبینی فاله بیلردیک [مینجیق یییه سینین ایرکینی بیله ردیک]

......

 

[چربی اویونجوÇərbi Oyuncu ]

رقص چرپی

 

ماممد حنیفه دای چرپی گیدیرده [ماممد حنیفه دایی چربی گئدیردی]

عطاب گیدیب اونی بورکون گوتورده [عطاب گئدیب اونون بٶرکون گٶتوردو]

دووره له بورکه اوز باشونا قویورده [چئوره لی بٶرکو اٶز باشینا قویاردی]

الینه بیر ایپک دستمال ویریرده [الینه بیر ایپه ک یایلیق وئره ردی]

 

دوگولچه هوچ چاواش چاواش دیییرده [داوولچو هوچ چاواش، چاواش دییه ردی]

عرراضا گلینه آت دا گلیرده [علیریضا؟ گلینی آتدا گلیردی ]

.....

قصه های شبانه کودکی

[اوشاقلیغیمین گئجه ناغیللاریUşaqlığımın Gecə Nağılları ]

(قصه های شبانه دوران کودکی)

 

اوشاقودیک باهانه لر توتاردیک [اوشاق ایدیک، نده نسیلر توتاردیق]

ننه م نقیلیندن سورا یاتاردیک [ننه م آنلاتیسیندان سونرا یاتاردیق]

گیجه ننه م بیزه نقیل دییرده: [گئجه ننه م بیزه ناغیل دییه ردی:]

گیچه اوودن چیخیب چوله گیدرده [گئچی ائودن چیخیب، چٶله گئده ردی ]

 

گیچه نی اوش دانا اوشاقه وارده [گئچینین اوچ سانی اوشاغی واردی]

شنگول منگول گول دسته آدلی وارده [شنگول، منگول، گول دسته آدلی واردی]

گیچه اوشاقلاره چوخ زاد تاپشورار [گئجی اوشاقلارا چوخ نمه تاپشیرار]

سفارشدن سورا اووندن چیخار [تاپشیریقدان سونرا ائویندن چیخار]

 

هیچ کیمسیه بو قاپونه آچمایون [هئچ کیمسه یه بو قاپینی آچمایین]

اوودن چیخیب بیر واخ چوله قاچمایون [ائودن چیخیب، بیر واخت چٶله قاچمایین]

من گیدیرم چوللرده اوت زاد درم [من گئدیره م، چٶللره اوت نمه دره م]

سوت بیشرم سیزه ییمک گتیرم... [سوت پیشیره م، سیزه یئمک گتیره م]

 

[ایشته قاپینین آچیق قالماسی و..... ایشته İştə Qapının Açıq Qalması Və İştə ]

باز ماندن در همان و.... همان

 

اوشاخ باشه اویونا بند اولارده [اوشاق باشی اویونا قاتیشاردی]

ننه سفارشه یاددان چیخارده  [ننه تاپشیریغینی بلدن چیخاردی]

شنگول گیدیب اوو قاپوسون آچارده [شنگول گئدیب ائو قاپیسینی آچاردی]

قورد دا گلیب ایککی سینه یییرده  [قورد دا گلیب ایکیسینی ییه ردی]

 

گیچه، آخشام چولدن دونوب باخارده  [گئچی، آخشام چٶلدن دٶنوب باخاردی]

قاپو سینیب اوشاخلار یوخ، گوررده [قاپی سینیب، اوشاقلار یوخ، گٶره ردی]

ساچون یونوب اوجا اوجا آغلارده [ساچین یونوب، اوجا اوجا آغلاردی]

قونشولاری هاموسونه یه غرده..... [قونشولارین هامیسینی ییغاردی]

 

[ایت و تولکونو سوروشدورلاماİt Və Tülkünü Soruşdurma ]

بازجویی از سگ و روباه

 

کیم منیم اوومه گیریب ظلم ایدیب؟ [کیم منیم ائویمه گیریب، گوجه م ائدیب]

اوشاقلاروم ایتیب، قاپوم سیندیریب؟ [اوشاقلاریم ایتیب، قاپیمی سیندیریب]

قاچچوب گیدیب ایت قاپوسون چالارده [قاچیب گئدیب ایتین قاپیسینی چالاردی]

ایت ده گلیب اوو قاپوسون آچارده [ایت ده گلیب ائو قاپیسینی آچاردی]

 

کیم منیم قاپوم سیندیریب دییرده [کیم منیم قاپیمی سیندیریب، دییه ردی]

ایتدن من بیلمیرم جاواب آلارده [ایتدن من بیلمیره م یانیتینی آلاردی]

تولکولر قاپسونا اوردان قاچارده [تولکولر قاپیسینا اورادان قاچاردی]

شاخلارینان او قاپونه دوگرده [بوینوزلاریینان او قاپینی دٶیه ردی]

 

دیشه تولکه گلیب قاپون آچارده [دیشی تولکو گلیب، قاپینی آچاردی]

گیچه ، تولکودن ده سوز سوروشارده.... [گئچی، تولکودن ده سٶز سوروشاردی]

تولکه باشون های ترپدیب یوخ دییر [تولکو باشینی هئی ترپه دیب، یوخ دییه ر]

گیچه دونوب قورد قاپسونا گیدرده [گئچی دٶنوب قورد قاپیسینا گئده ردی]

 

[قوردون سورقولانماسیQurdun Sorqulanması ]
بازجوئی از گرگ

 

قاپی سسینه قورد یوخودان دورارده [قاپی سسینه قورد یوخودان دوراردی ]

قاپونه آچوب گیچینه اوردا گوررده [قاپینی آچیب گئچینی اورادا گٶره ردی ]

سن گلمیشی منیم اوویمه یخمیشای؟ [سن گلمیشه ن، منیم ائویمی ییخمیشان؟ ]

اوشاخلاروم هاردا گیچه دییرده [اوشاقلاریم هاردا؟ گئچی دییه ردی ]

 

چوخ دانوشسای سنی یییه رم دییرده [چوخ دانیشسان سنی یییه ره م دییه ردی ]

الین چکیب قارنونا ، قورد دییرده [الین چکیب اٶز قارنینا، قورد دییه ردی ]

اوشاخلاری ایککی سینه من ییدیم [اوشاقلارین ایکیسینی من یئدیم ]

اولیا اولیا بو سوزلره دییرده [اولایا اولایا بو سٶزلری دییه ردی ]

 

[یارقییا گئتمکYarqıya Getmək ]

رفتن به دادگاه

 

گیچه اووینه قایدمیش، گول دسته سین تاپارده [گئجه ائوینه قاییتمیش گول دسته سینی تاپاردی]

بیر دووله قاتوق چالوب، قاضی گیله گیدرده [بیر کوله ک قاتیق چالیب، یارقیچی گیله گئدره ردی]

او نامرد قورد الیندن، بیر شکایت یازارده [او آلچاق قورد الیندن یاخینما یازاردی]

شکایته قدله ییب، قاضی بیگه ویررده [یاخینمانی قاتلاییب، یارقیجی به یه وئره ردی]

 

قاضی قاتوقه آچوب، قیماقونه گوررده [یارقیجی قاتیغی آچیب، قایماغینی گٶره ردی]

قاضی چوخ زادلار بیلر، گیچه یه اورگه درده [یارقیجی چوخ نمه لر بیلیر، گئچییه اٶرگه ده ردی]

سحر قورده چاقوررام، بوردا محکمه قوررام [ائرته قوردو چاغیررام، بورادا یارقی قوررام]

سو باشونا یوللارام، تا سو ایچز دییرده [سو باشینا یوللارام، سو ایچه ز دییه ردی]

.....

 

[قوردون یارقیجییا وئردییی آرماغانQurdun Yarqıcıya Verdiyi Armağan ]

پیشکشی گرگ برای قاضی

 

قورد بیر دانا بوش دوله گوتوررده [قورد بیر سانی بوش قابجیغی گٶتوره ردی]

دوله یه بیر بویوک نخود سالارده  [قابجیغا بیر بٶیوک بورچاق سالاردی]

پسسیلادوب دوله نه دولدورارده [پیسییلادیب قابجیغی دولدوراردی]

دستمالونان آغزونه باغلیارده  [یایلیغینان آغزینی باغلایاردی]

 

گتوروب قاضیا پیشکش ویررده [گتیریب یارقیجییا آرماغان وئره ردی]

جناب قاضی دوله نه آلارده [؟ یارقیجی قابجیغی آلاردی]

آغزوندا که آق دستمالی آچارده [آغزینداکی آغ یایلیغی آچاردی]

گوزون تیکیب دووله ایچینه باخارده [گٶزونو تیکیب قابجیق ایچینه باخاردی]

 

نخود دگیب بیر گوزدن کور اولارده [بورچاق ده ییب، بیر گٶزدن قاراغی اولاردی]

..........

 

[سوچلونون قییینلانماسیSuçlunun Qıyınlanması ]

مجازات مجرم

 

سودان میزان توخ اولموش محکمه یه دونرده [سودان توپتوخ اولموش، یارقییا دٶنه ردی]

جنگ ایله یین تا گوروم ، کیم اوولاغه ییییبده  [ساواشین گٶروم کیم اوغلاغی یییبدیر]

گیچه ایراخدا دوروب شاخلارونه ایتتیدیب [گئچی ایراقدا دوروب بوینوزلارینی ایتیلدیب]

بیر حمله ده او قورتی، بویوک قارنون قیررده [بیر یوگوروشده ده او قوردون بٶیوک قارنین قیراردی]

 

قورتی قارنی قیریلده، چاق درریسه جریلده  [قوردون قارنی قیریلدی، چاق دریسی جیریلدی ]

شنگول و منگول بیردن قورد قارنوندان چیخیرده  [شنگول و منگول بیردن قورد قارنیندان چیخاردی]

هاموسه خوشحال اولوب اولرینه دونرده  [هامیسی سئوینیب، ائولرینه دٶنه ردی]

ییییب ایچیب توخ اولوب، مورادونا یترده [یییب ایچیب، توخ اولوب، دیله یینه یئته ردی]

حیاط خانه ما

[آتامین همدان′ا گئتدییی قیشAtamın Həmədana Getdiyi Qış ]

(زمستانی که پدرم به همدان رفته بود)

بیر قیش دادام همه دانا گیدمیشده [بیر قیش دده م همدان′ا گئتمیشدی]

قار گلمیشده یوللاری باغلانموشده [قار گلمیشدی، یوللاری باغلانمیشدی]

ننه م دوغوم سانجوسونه توتموشده [ننه مین دوغوم سانجیسی توتموشدو]

آغلایوب و بیزه ده آغلاتموشده [آغلاییب، بیزی ده آغلاتمیشدی]

ننه م آرغودان یاتمادی، اوتورده [ننه م آغریدان یاتمادی، اوتوردو]

اکبر گیدده روقیه نه چاقورده [اکبر گئتدی، روقییه نی چاغیردی]

روقییه گلده بیزه حاله گورده [روقییه گلدی، بیزیم دورومو گٶردو]

دده م وای دیده اوولرینه دونده [دده م وای دئدی، ائولرینه دٶندو]

یردن گویدن سیل تک یاغوش یاغورده [یئردن گٶیدن، قایان تک یاغیش یاغیردی]

بیزیم بویوک اوتاق دامه دامورده [بیزیم بٶیوک اوتاق دامی دامیردی]

بو یا آللاه دی ین ابرام دبیر ده [بو، "یاآللاه" دییه ن ایبرام اٶیره تمه ندی]

اوجادان اکبر قارداشه چاقورده... [اوجادان اکبر قارداشی چاغیردی]

[ابه آردینجا گئتمهƏbə Ardınca Getmək ]

رفتن به دنبال قابله

هر بیره بیر اوزون پالتاو گیردیلر [هر بیری بیر اوزون پالتوو گییدیلر]

دوردولار آقداش کوچه دن گیددیلر [دوردولار آغداش گئچیکدن گئتدیلر]

یاغوش چوخ توند یاغورده دام باجادان [یاغیش چوخ یئیین یاغیردی دام باجادان]

بیر آزدان خیست اولوب تز قاییددیلر [بیرآزدان اسیلانیب، چابوق قاییتدیلار]

نطر اولده شیرین خانوم هارداده؟ [نه تهه ر اولدو، شیرین خانیم هارادا؟]

دونوب بیزه بیله جواب وردیلر [دٶنوب بیزه بئله یانیت وئردیلر]

یول باغلوده سیل دونیانه توتوبده [یول باغلیدیر، قایان دونیانی توتوبدور]

بو یاغوش سیله یوله باغلویوبده [بو یاغیش قایانی یولو باغلاییبدیر]

ابرام دبیر دیده دییین صبر ایله [ایبرام اٶیره تمه ن دئدی: دییین دٶزگونه ن]

سحر اولسون بلکه سیل آرام اولا [دان اولسون، ارینج قایان دینه ]

روقییه داد ایتده کیشه اوتان گید [روقییه باغیردی: کیشی اوتان، گئت]

باخ گور منیم بختیم نجه یاتوبده.... [باخ، گٶر منیم قوتوم نئجه یاتیبدیر...]

[ابه نین گلیشی و بیر قیزین دوغوموƏbənin Gəlişi Və Bir Qızım Doğumu ]

آمدن قابله و تولد یک دختر

او یازوخلار گنه یولا دوشدولار [او یازیقلار گنه یولا دوشدولر]

یاغوش آستوندا مقصده قاشدولار [یاغیش آستیندا ائره یه قاشدیلار]

خیابان طرفینده سیل داغولموش [اورام یانیندا قایان داغیلمیش]

داغولان سیلی نه گوجه آزالموش [داغیلان قایانین نه گوجو آزالموش]

شیرین خانوم گلده ننه م قیز دوغده  [شیرین خانیم گلدی، ننه م قیز دوغدو]

آمما او قیز او گجه بیزه بوغده [آنجاق او قیز او گئجه بیزی بوغدو]

دادام همداندان گلن زاماندا  [دده م همدان′دان گله ن چاغدا]

منیم مهین باجه بیر آیلیک اولده.... [منیم مهین باجی، بیر آیلیق اولدو]

[بیزیم ائوین آولوسوBizim Evin Avlusu ]

حیاط خانه ی ما

بیزیم حاصاردا بیر حوووض وار ایده [بیزیم هٶروده بیر گٶلجوک وار ادی]

بیر قونشوموز آده توووز وار ایده [بیر قونشوموز آدی توووز وار ایدی]

حسن آباد سویه گلیب دولارده [حسن اووا سویو گلیب دولاردی]

ننه م اوردا قاب قاشوقون یویارده [ننه م اوردا قاب قاشیغینی یویاردی]

اوککوش پی بیز دوشموشودوک حوووضا [ایکی اوچ یول بیز دوشموشدوک گٶلجویه] [٤٢]

گویا ننه م سودا باشارار اووزا [سٶزده ننه م سودا باشاراردی اوزه ]

آتتولموشده حوووض ایچینه توتموشده [ آتیلمیشدی گٶلجوک ایچینی توتموشدو] [٤٣]

دادام قورخوب، حوووضه دولدورموشده [دده م قورخوب، گٶلجویو دولدورموشدو]

حوووض یرینه حاصاردا باغچا اکده [گٶلجوک یئرینه هٶروده باخچا اکدی]

آغاجدان نرده دوره سینه چکده [آغاجدان چوق چئوره سینه اکدی]

ایچینه بولدی سبزه سوغان اکده  [ایچینده بول دا گٶیه ره نتی، سوغان اکدی]

بیر یان توروب بیر یاندا ریحان اکده [بیر یان آجیرقا، بیر یاندا رئیحان اکدی]

بیر یان تره بیر یان جعفری سپده  [بیر یان تره، بیر یان جعفری سپدی]

کریز قازده، کریزدن سو چاقارتده [آستارخ قازدی، آستارخدان سو چیخارتدی]

کریز سویون دول طنفی چکردیک [آستارخ سویونو آشیرما ایپی ایله چکه ردیک]

باغچیا بیر آبپاشونان سپردیک.. [باخچایا بیر سوچیله رنه ن سپه ردیک]

[سنه کچی، سینیق سنه کده سو ایچه رSənəkçi Sınıq Sənədə Su İçər ]

کوزه گر در کوزه شکسته آب میخورد

کوزه گرلر ، دیرلر کولدورده سو ایچرلر [سنه کچیلر، دییه رلر ؟ سو ایچه رلر] [٤٤]

مشه بارات جار چکر قوش دریه گیدرلر [مشه بارات جار چکه ر، قوش دره یه گئده رلر]

قوش دره دن سو گلر ،گول لره گیدر دولار [قوش دره دن سو گله ر، گٶللره گئده ر دولار]

گول لر نمه اوتورسا ، حسن آباد سویه گلر [گٶللر نمه اٶتورسه، حسن اووا سویو گله ر]

یای اولاندا یوز دی ییب [یای اولاندا یوز دیییب]

یوز اولاندا اوز دی ییب [یوز اولاندا، اوز دیییب]

چیخرلر چول ایچینده [چیخارلار چٶل ایچینده]

اوراخ الده، اکینلرین بیچرلر [اوراق الده، اکینلرینی بیچه رلر]

[ائرکه ن اویانما و چٶره ک پیشیرمهErkən Oyanma Və Çörək Pişirmə ]

سحر خیزی و نان پختن

بیزیم دگیرمانچی اگر تز دورا [بیزیم ده ییرمانچی آبارن ائرکه ن دورا]

دولیانا دان (گندم یا جو)توکه، دولاندورا [دولا دن؟  تٶکه، دولاندیرا]

اون گتیره ننه م خمیر یوغورا  [اون گتیره، ننه م یوغروق یوغورا]

قالاخ سالوب تنیره، اوت یاندورا [قالاق سالیب تندیره اود یاندیرا]

سحردن تاززا چورکه چیخرده  [ائرته دن آجر چٶره یه چیخاردی]

اینک دوغوب اونی سوتون ساغارده  [اینه ک دوغوب، اونون سوتونو ساغاردی]

اول که سوتونه آغوز بولارده  [ایلک سوتونه آغوز بولاردی]

آ‎غوز اوواخ نه خوشمزه اولارده  [آغوز او واخت نه دادلی اولاردی]

خوروز سسه گله، یوخودان دورا  [خوروز سسه گله، یوخودان دورا]

دستمازون آلوب، نامازا دورا [یوآرینینی آلیب، یوکونجه دورا]

بیر باقا یونجانه، الینده بورا  [بیر باغ یونجانی الینده بورا] [٤٥]

بورما قیرن کسه، اینه گه ورا.... [بورما قیران کسه، اینه یه وورا] [٤٦]

[گلین گتیرمه و آلما آتماGəlin Gətirmə Və Alma Atma ]

عروس آوردن و سیب انداختن

گلین خانوم قیرمیزه آتا میننده [گلین خانیم قیرمیزی آتا مینه نده]

داماد بیر آلما دیشلیییب آتاندا [کوره کن بیر آلما دیشله ییب آتاندا]

قاچچوب گیدیب بویوک داما چیخاندا  [قاچیب گئدیب، بٶیوک داما چیخاندا]

خلق یغیلیب اوردا هاوار چکندا [خالق ییغیلیب اوردا هاوار چکه نده]

من قورخاردوم یخیلماقدان ازیلم [من قورخاردیم یخیلماقدان، ازیله م]

ایاقلار آستوندا قالام پوزولام [آیاقلار آستیندا قالام، پوزولام]

ایراخدا دورانا آلما زاد یتیشمز [ایراقدا دورانا آلما نمه یئتیشمه ز]

داماد گوزه ایراخداکونا ساتوشماز [کوره که ن گٶزو، ایراقداکینا ساتیشماز]

بگ یانوندا ایککی ساقدوش دورارده [به ی یانیندا ایکی ساغدیش دوراردی]

آمما بگلیگ هله اولارا یاراشماز [آنجاق به یلیک هله اونلارا یاراشماز]

شولوخلوقدان بیز قورخاردیک دوشسونلر [شولوقلوقدان بیر قورخاردیق دوشسونلر]

آمما هیچ بگ او گیجه دامنان دوشماز... [آنجاق هئچ به ی، او گئجه دامدان دوشمه ز]

[بوتا قوپارتما و تیکان توپلاماBura Qopartma Və Tikan Toplama ]

بوته کنی و خارکنی

گون چیخمه دن دوروب یولا دوشه رده [گون چیخمادان دوروب، یولا دوشه ردی]

دسته دسته جوان وره گه گیدرد ه [بٶلوک بٶلوک گنج ورگه یه گئده ردی]

وره گچه لر آق دره دن گلنده [ورگه چیلر آغ دره دن گله نده]

سورره گلیب دایانارده بو کنده  [سورو گلیب، دایاناردی بو کنده]

وره گچیلر چوخدان ورگ قازوبلار [وره گچیلر چوخدان وره گ قازیبلار]

سار باقلیوب اششکه یوکلیوبلار [سار باغلاییب ائششه یه یوکله ییبلر] [٤٧]

کوله بیله سار ایچینه سوخوبلار [کوله بئلی سار ایچینه سوخوبلار] [٤٨]

یورقون یورقون یوله یرده گلیبلار [یورقون یورقون یولو یئرده گلیبلر]

خرمنجیگه لره چاتان زاماندا [اٶرتکونلوکلره چاتان چاغدا] [٤٩]

هر وره گچی خرمنه گیدن زاماندا [هر وره گچی اٶرتکونه گئده ن چاغدا]

اوز سارونا بیر خرمنه سالارده [اٶز سارینی ؟ بیر اٶرتکونه سالاردی]

طنفه یقیب خورجونونا قویارده... [ایپی ییغیب اٶز خورجونونا قویاردی]

[سیماق، گودوکچو آشاریSımaq, Güdükçü Aşarı ]

سیماق ناهار چوپانی

ناهاردا سوررونه یاتاقا وورارده [اٶیله ن سورونو یاتاغا ووراردی]

اوچ داواردان بیر کاسا سوت ساقارده [اوچ داواردان بیر چاناق سوت ساغاردی]

اوت یاندوروب داشلاره قزدیررده [اود یاندیریب داشلاری قیزدیراردی]

سوت ایچینه سالوب سیماق بیشرده  [سوت ایچینه سالیب سیماق پیشیره ردی]

نوباتچی داواره بیر یره ییقارده [کئشیک ده داواری بیر یئره ییغاردی]

چوپان نوباتچوسونه چاقورارده [گودوکچو کئشییینی چاغیراردی]

بلینده کی سوفره سینی آچارده [بئلینده کی ترگیسینی آچاردی]

سیماق بیشه نه چورگه دورقارده... [سیماق پیشه نه چٶره یی دوغراردی]

[سورونون چٶلدن قاییتماسی Sürünün Çöldən Qayıtması ]

(برگشت گله از صحرا)

سورره آخشام کنده یووخلاشارده  [سورو آخشام کنده یاووقلاشاردی]

چوپان های شوت چالوب آغاج توولارده [گودوکچو های شوت چالیب، آغاج تولایاردی]

قوزوله قویونلار اوجا مله رده [قوزولار قویونلار اوجا مله ردی]

آللاه قووات ویرسین هر کیم دییرده [تانری گوج وئرسین هر کیم دییه ردی]

قویون گیچه بیر بیر حاصاره گیررده [قویون گئجه بیره ر بیره ر هٶرگویه گیره ردی]

ننه م گلیب اولار سوتونه ساقارده [ننه م گلیب اونلارین سوتونو ساغاردی]

سورا اوولاقه ، قوزونه بوراخارده [سونرا اوغلاقی، قوزونو بیراخاردی]

او حیوانلار گلیب امجک امرده.... [او ایلخیلار گلیب امجه ک امه ردی]

نقیل لر

[مش قایا مممدین ناغیللاریMəş Qaya Məmmədin Nağılları ]

(قصه های مش قیه محمد)

 

گیددیم گوردوم قیه ماممد اولوبده  [گئتدیم گٶردوم قایا مممد اٶلوبدور]

اوغلی قیزی اونا عزا توتوبده  [اوغلو قیزی اونا یاس توتوبدور]

جعفر اصغر قارا کوینک گیریبده  [جعفر، اصغر قارا کٶینه ک گیییبدیر]

آللاه حتمن اونا رحمت ایدوبده  [تانری اونو بات سویورقاییبدیر]

 

قیش گیجه سی مش قی ماممد گلرده  [قیش گئجه سی مش قایا ماممد گله ردی]

بیزه گول ماممد نقیلین دییرده: [بیزه گول ماممد ناغیلین دییه ردی]

قیرخ شاهزاده پاداشاها گیدرده  [قیرخ تیگین، خاقانا گئدیردی]

شاه بابالاروندان اذین آلارده [خاقان آتالاریندان تابقی آلاردی]

 

شاه بابا وصیتلریندن سورا [خاقان آتا توتروقلاریندان سورا]

شاهزاده لر شهرلریندن چیخرده [تیگینلر اورلاریندان چیخیردی]

آت قوودوروب داغه داشه گزیبلر [آت قوودوروب، داغی داشی گزیبلر]

گیجه کوینه دگیرماندا قالارده [گئجه اسکی ده ییرماندا قالاردی]

 

هامه خسته بیر کس نگهبان اولسون [هامی یورقون، بیر کیمسه قوروقچو اولسون]

پشک آتاندا گول ماممده دوشرده [پوشک آتاندا گول ماممده دوشه ردی]

هامه خسته شامون ییییب یاتارده [هامی یورقون، آجیتماسینی یییب، یاتاردی]

یوخودا یدده پادشاه گوررده  [یوخودا یئددی خاقان گٶره ردی]

 

گول ماممد کوچوک بارماغون کسرده [گول ماممد کیچیک بارماغین کسه ردی]

کسیک بارماقونه دا دوز سپرده [کسیک بارماغینا دا دوز سپه ردی]

تا بارماقه یاراسه سیزیللاسون [بارماق یاراسی سیزیللاسین دییه]

اویاق قالسون یوخلاماسون خطرده [اویاق قالسین، یوخلاماسین بئلینده]

 

بیردن بیر سس قولاقونا چاتاندا [بیردن بیر سس قولاغینا چاتاندا ]

گول ماممد بیر داش دالونا گیررده [گول ماممد بیر داش دالینا گیره ردی]

او سس یاواش یاواش یووخلاشارده [او سس یاواش یاواش یاووقلاشاردی ]

بیر دیو گلیب دگیرماندا انه رده [بیر دئو گلیب ده ییرماندا انه ردی ]

 

دیو دور و پرینه میزان باخارده [دئو چئوره سینه ایریمله باخاردی] [٤٠]

یاتان شاهزاده لره دیو گوررده [یاتان تیگینلری دئو گٶره ردی]

گوینوندن بیر خطرله ایش گیچمه میش [گٶنلوندن بیر بئلینلی ایش گئچمه میش]

گول ماممد اونون باشونه کسرده [گول ماممد اونون باشینی کسه ردی]

 

گل محمد ۲

 

قارداشلار هاموسه یوخودا قالده [قارداشلار هامیسی یوخودا قالدی]

گول ماممد آتونا مینیب گیدرده [گول ماممد آتینا مینیب گئده ردی]

بیر شهره چاتوب و شهره گزرده [بیر اورا چاتیب و اورو گزه ردی]

قارره ننه قاپسوندا آتدان انه رده [قاری ننه قاپیسیندا آتدان انه ردی ]

 

قرره ننه بیر قازان پولاو قویوب [قاری ننه بیر قازان پیلاو قویوب ]

دیولر گلیب قازان قازان یییرده [دئولر گلیب قازان قازان یییه ردی ]

گول ماممد قارانلوخدا گیزله نرده [گول ماممد قارانلیقدا گیزله نه ردی]

دیو قرره یه بیله بیله دییرده  [دئو قارییا بئله بئله دییه ردی:]

 

قرره ننه، آدام آدام اینسه گلیره  [قاری ننه، آدام آدام اینسه گلیری]

قرره ننه ، یاغلی بادام اینسه گلیره  [قاری ننه، یاغلی بادام اینسه گلیری]

آدام هاردا، بادام هاردا، شامی یی [آدام هاردا، بادام هاردا، آجیتمانی یئ]

یاغ توکولوب اوتا، قرره دییرده  [یاغ تٶکولوب اودا، قاری دییه ردی]

 

قرره ننه بیر تولوخ شربت ویریب [قاری ننه بیر تولوق ایچیرتی وئریب]

دیو توخ اولوب دوروب اوودن گیدرده [دئو توخ اولوب، دوروب ائودن گئده ردی ]

سورا گول ماممد قرره دن اذن آلوب [سونرا گول ماممد قاریدان تابقی آلیب]

گجه چیخیب او شهر ایچین گزرده [گئجه چیخیب او اور ایچینی گزه ردی]

 

گل محمد ۳

 

بیر پادشاه قصره بویوک قصریمیش [بیر خاقان سارایی، بٶیوک بیر سارایمیش]

کنگره له اوجا دووار چیخیرده  [کنگره لی اوجا هٶرگون چیخاردی]

قصر ایچینده اللی اطاق سالوبلار [سارای ایچینده اللی اوتاق سالیبلار]

هر اطاقدا شازدا خانوم یاتورده [هر اوتاقدا تریم خانیم یاتیردی]

 

شازدا خانوملار یوخودا یاتوبلار [تریم خانیملار یوخودا یاتیبلار]

هر بیرینی یانوندا دیب گوررده  [هر بیرینین یانیندا دئو گٶره ردی]

قیرخینجی اطاقدا بیر قیز یاتوبده  [قیرخینجی اوتاقدا بیر قیز یاتیبدیر ]

آیا چیخمه من چیخیرم دییرده [آیا چیخما، من چیخیرام دیییردی ]

 

اونون یانوندا دا بیر دیو یاتموشده [اونون یانیندا دا بیر دئو یاتمیشدی]

گیدیب دیوی باش قولاقون کسرده [گئدیب دئوین باش قولاغینی کسه ردی]

باش قولاقه دستمالونا باغلیوب [باش قولاغی یایلیغینا باغلاییب]

باغچادا گول بوتا دیبینه قویورده  [باخچادا چیچه ک بوتا دیبینه قویاردی]

 

بیر ده قیزه باخوب جماله گوروب [بیرده قیزی باخیب، گٶرکو گٶروب]

عاشق اولوب انگشترین آلارده [وورقون اولوب، اوزویونو آلاردی]

اوردان چیخیب قصریده ترک ایدنده [اورادان چیخیب، سارایی ترک ائده نده]

انگشتری بارماقونا تاخارده  [اوزویو بارماقینا تاخاردی]

 

گول ماممد بو ایشلره تامام ایدیب [گول ماممد بو ایشلری بیتیریب]

قصردن چیخیب اوز آتونا مینه رده  [سارایدان چیخیب اٶز آتینا مینه ردی]

آته یورقا سوروب یولا دوشه رده [آتی یورقا سوروب یولا دوشه ردی ]

قارداشلاره یاتان یره گیدرده [قارداشلاری یاتان یئره گئده ردی ]

 

اوردا گیریب بیر یاتاقدا یاتارده [اوردا گیریب بیر یاتاقدا یاتاردی ]

اوزون آغور بیر یوخویا وورارده  [اٶزون آغیر بیر یوخویا ووراردی]

بویوک قارداش یوخودان اویاناندا [بٶیوک قارداش یوخودان اویاناندا ]

گلیب گول ماممده تپیک وورارده [گلیب گول ماممده تپیک ووراردی]

 

گول محمد ۴

 

صاباح خوروز دوراندا باینیاندا [ائرته خوروز دوراندا، بانلایاندا]

قصر اوضاعسی بیر بیرینه دگرده  [سارای دورومو بیر بیرینه ده یه ردی]

سر و صدا اطاقلاره دولدوروب [های کوی اوتاقلاری دولدوروب]

کوچوک خانوم تز یوخودان دورارده [کیچیک خانیم چابوق یوخودان دوراردی]

 

باخوب هر زاد بیربیرنه وورولموش [باخیب هر نمه بیربیرینه وورولموش]

دیوی باشه کسیلیب اولدورلموش [دئوین باشی کسیلیب، اٶلدورولموش ]

الینه باخوب منیم اوزوگیم هاردا ؟  [الینه باخیب، منیم اوزویوم هاردا ]

بارماقونی بوش یرنی گوررده  [بارماغینین بوش یئرینی گٶره ردی ]

 

نگهبانلار دوروب تعجب ایدر [قوروقچولار دوروب شاشیرار]

ایتلر هانی؟ ایتلر هارداده؟ دیر [ایتلر هانی؟ ایتلر هاردا؟ دییه ر ]

کیم بو پلوان؟ دیولره اولدوروبده [کیم بو باهادیر، دئولری اٶلدوروبدور ]

بیزه بیر زحمتدن راحت ایدوبده [بیزی بیر چیله دن قورتاریبدیر]

 

شاید اورغه گلیب قصره گیریبده  [ارینج اوغرو گلیب سارایا گیریبدیر]

خبرلر حضرت شاها گیدرده [سالیقلار خاقان ائدیزینه گئده ردی]

گه زی، گوری، کیم دیولره اولدوروب؟ [گزین، گٶرون کیم دئولری اٶلدوروب؟ ]

شاه وزیره، وزیر وکیله، دییرده [خاقان باخانا، باخان تویقونا دییه ردی]

 

  [گنه ل دویورو و قورخماز ایگیدی آختارماGənəl Duyuru Və Qorxmaz İgidi Axtarma ]

(اعلان عمومی و جستجوی جوان شجاع)

 

باراتعلی میداندا جار چکرده  [باراتعلی آرالدا جار چکه ردی]

بو خبره اوجا سسله سسلرده [بو سالیغی اوجا سسله سسله ردی]

هرکس گلسه دیسه دیوه اولدوروب [هر کس گلسه، دئسه دئوی اٶلدوروب]

شاه قیزینه او جوانا ویررده  [خاقان قیزینی او گنجه وئره ردی]

 

قیزلری ایستین جوانلار گلده  [قیزلاری ایسته یه ن گنجلر گلدی ]

هر کس من اولدوردوم دیوه دییرده  [هر کس من اٶلدوردوم دئوی دیییردی]

شاه و وزیر هر کسه که اینانماز ! [خاقان و باخان هرکسه اینانماز کی]

جاوانلاردان بیر نیشانا ایسته رده [گنجلردن بیر بلگی ایسته ردی]

 

ایتلره کیم دیسین نطر اولدورب؟ [ایتلری کیم دئسین نه تهه ر اٶلدوروب؟]

دیولری باش قولاقون کیم آپارده ؟ [دئولرین باش قولاغینی کیم آپاردی؟]

کوچوک خانوم انگشتره یوخ اولموش [کیچیک خانیمین اوزویو یوخ اولموش]

هارا گیدیب اوزوک ؟ کیملر گوتورده ؟ [هارا گئدیب اوزوک، کیملر گٶتوردو؟]

 

  [قیرخ قارداشین اولایی اٶرگه نمه لریQırx Qardaşın Olayı Örgənmələri ]

(آگاهی ۴۰ برادر از ماجرا)

 

قیرخ قارداشلار دوروب شهره گیرنده [قیرخ قارداشلار دوروب اورا گیره نده]

بو خبردن چوخ تعجب ایدرده [بو سالیقدان چوخ شاشیراردی]

اولار بیر بیردن های سئوال ایدیرلر [اونلار بیر بیریندن هئی سوراردیلار]

کیم بو جوان؟ نطر بو ایش اولارده؟ [کیم بو گنج؟ بو ایش نه چئشیت اولاردی؟]

 

بیر نگهبان اونلار قاباقون کسده  [بیر قوروقچو اونلارین قاباغینی کسدی]

دورون دورون بو گون بو شهرده سسده [دورون دورون، بوگون بو اوردا سسدیر]

هارادان گلمیشیز؟ بوردا نه ایشیز وار؟ [هارادان گلمیشیز، بورادا نه ایشیز وار؟]

بو شهره ایچینده گور نه غوغا وارده ! [بو اور ایچینده گٶر نه غووغا واردیر]

 

  [سورقولاما و قیزا ائلچی گئتمهSorqulama Və Elçi Getmə  ]

(بازپرسی و خواستگاری)

 

قیرخ قارداشیک، شهرمیزدن گلمیشیک [قیرخ قارداشیق، اوروموزدان گلمیشیک]

گلین تاپماخ توی ایتماقا گلمیشیک [گلین تاپماق، توی ائتمه یه گلمیشیک]

بوگون تاززا بیز بوشهره گیرمیشیک [بوگون یئنیجه بو اورا گیرمیشیک]

گلماقدان اونجه بیز خبر ورمیشیک [گلمکدن اٶنجه بیز سالیق وئرمیشدیک]

 

گول ماممد گلدی پادشاه قاپسونا [گول ماممد گلدی خاقان قاپیسینا]

دیده وزیر گلسین زحمت ایدرده [دئدی باخان گلسین، ]

من گلمیشدیم شازده خانومه گورم [من گلمیشدیم تریم خانیمی گٶره م]

قارداشلارومی باش تاجونه گورم  [قارداشلاریمین باش ؟ گٶره م]

 

دونن گیجه من قرره گیلده قالدوم [دونه ن گئجه من قاری گیلده قالدیم]

یوخلامادوم او واخ قالدوم اویاندوم  [یوخلامادیم، ؟ قالدیم، گلدیم]

قرره منه شاهدان حکایت ایتده  [قاری منه خاقاندان حیکایت ائتدی]

قیرخ گوزل قیزیندن روایت ایتده  [قیرخ گٶزه ل قیزدان روایت ائتدی]

 

من ده گیتدیم دیولر باشونه کسدیم  [من ده گئتدیم دئولرین باشینی کسدیم]

اولار باشونا طوفان کیمی اسدیم [اونلارین باشینا بوران کیمی اسدیم]

ایندی اگر حضرت اجازه ویرسه  [ایندی آبارن حضرت تابقی وئرسه]

قیزلرینی هاموسونه ایسته دیم. [قیزلارینین هامیسینی ایسته دیم]

 

[اولو باخانین ائلچییه یانیتیUlu Baxanın Elçiyə Yanıtı ]

پاسخ وزیر اعظم به خواستگاری

 

وزیر دیده یاواش جوان صبر ایله  [باخان دئدی یاواش گنج، دٶز]

نشانه ویر، قانع ایله، بعد بیله [بلگی وئر، ایقناع ائت، سونرا بئله] [٤١]

اوندان سورا باخک گورک ایشلره  [اوندان سونرا باخاق، گٶره ک ایشلره]

توی تاماشا سوزه گلسین دیشلره  [توی تاماشا سٶزو گلسین دیشلره]

 

[گول ماممد′ین بلگیلری و بلگه سونوموGül Mamedin Bəlgiləri Və Bəlgə Sunumu ]

نشانه های گل محمد و ارائه مدرک

 

گول ماممد سول الین قاباخدا توتده [گول ماممد سول الینی قاباقدا توتدو]

بارماقوندان او اوزوگه چاقاتده [بارماغیندان او اوزویو چیخارتدی]

دیده گیدی قصرده گول باغچادا [دئدی، گئتدی سارایدا چیچه ک باخچادا]

دستمالده که باش قولاخلاره گتده [یایلیقداکی باش قولاقلاری گتیردی]

 

دووار اوستوندن آتلادوم دون گیجه [هٶرگون اوستوندن آتلادیم دون گئجه]

ایتلره بیهوش ایلدیم دون گیجه [ایتلری باییلتدیم دون گئجه]

تامام اطاقلاری گزدیم دون گیجه [بوتون اوتاقلاری گزدیم دون گئجه]

دیولره ده من اولدوردوم دون گیجه [دئولری ده من اٶلدوردوم دون گئجه]

 

[خاقانجا سٶز و توی شٶله نیXaqanca Söz Və Toy Şöləni ]

حرف شاهانه و مراسم عروسی

 

وقتیکه سوز اوز یرینه یتیشده [سٶز اٶز یئرینه یئتیشدییینده]

شاه و وزیر اوز سوزونه دیمیشده [خاقان و باخان اٶز سٶزونو دئمیشدی]

قدیم زمان شاه سوزه شاه سوزیده [اسکی چاغلاردا خاقان سٶزو، خاقان سٶزویدو]

توی تاماشا توتان شاهلار قیزیده  [توی تاماشا توتان خاقانلار قیزییدی]

 

ییییرده و ایچرده ، مرادونا یتیرده [یئدیرتدی و ایچیرتدی، دیله یینه یئتیردی]

قارداشلار قصره گیریب ، سوگولوسون تاپورده [قارداشلار سارایا گیریب، سئوگیلیسینی تاپیردی]

شاهدان فرمان یتیشده ، یددی گون توی توتولده [خاقاندان یارلیق یئتیشدی، یئددی گون توی توتولدو]

خلق تامام جشن توتدولار، ساز و دوگول چالونده [بوتون خالق، سور توتدولار، قوپوز و داوول چالیندی]

حاج رضوان

حاجی رضوان [حاجی ریضوان]

 

ای منیم داغلاروم واقاروم جانوم [ائی منیم داغلاریم، ویقاریم، جانیم]

ای گوزل آق داشله حاجی رضوانوم [ائی گٶزه ل آغ داشلی حاجی ریضوان′یم]

طوفان ویره بیلمز سیزلره تکان [توفان وئره بیلمه ز سیزلره تکان]

بولوتلار ایله ییب باشیندا مکان [بولوتلار ائیله ییب باشیندا مکان]

....

 

[حاجی ریضوانHacı Rizvan ]

 

حاجی رضوان

 

حاجی رضوان جیرانلاری گلنده [حاجی ریضوان جئیرانلارین گله نده]

مقبره نی تورپاخلارون الی انده [یاتیرینین تورپاقلارینی اله یه نده ]

سوت ساقدوروب اونه پالچوخ ادنده [سوت ساغدیریب اونو پالچیق ائده نده ]

گوزل ایاخلارلا اونه یوغورسون [گٶزه ل آیاقلارلا اونو یوغورسون ]

سونرا سنین مقبره نی یاپولسون [سونرا سنین یاتیرین یاپیلسین ]

 

سیل بولاغه ذیگیللره سیلاندا [قایان بولاغی زیییللری سیله نده]

سولار ویستان بولاغوندان آخاندا [سولار ویستان بولاغیندان آخاندا]

پوینا تره دوره سینده چیخاندا [یارپیز تره سی چئوره سینده چیخاندا]

بیز گلردیک زیارته حاج رضوان [بیز گله ردیک گٶروشه حاج ریضوان ]

بیز چیخردیک سیاحته حاج رضوان [بیز چیخاردیق گزینتییه حاج ریضوان ]

 

چولده یلمیک زاد یریندن چیخاندا [چٶلده یئلمیک نمه یئریندن چیخاندا]

توکلوجه داغدا گول ایدن زاماندا [توکلوجه داغدا چیچکله نه ن چاغدا]

توله کچلین ریشه سی دولاندا [توله کچلین کٶکو دولاندا] [٥]

بیز گلردیک زیارته حاج رضوان [بیز گله ردیک گٶروشه حاج ریضوان]

بیز چیخردیک سیاحته حاج رضوان [بیز چیخاردیق گزینتییه حاج ریضوان]

 

گدیگی اوچ بویوک پیچه واریده [گدییین اوچ بٶیوک دٶنگه سی وار ایدی]

او پیچ، دولانماقا چوخ دا دار ایده [او دٶنگه، دولانماغا چوخ دا دار ایدی]

سواره یا پیاده نابار ایده [اوراتلی یا یایا دارقینج ایدی] [٦]

بیز گلردیک زیارته حاج رضوان [بیز گله ردیک گٶروشه حاج ریضوان]

بیز چیخردیک سیاحته حاج رضوان [بیز چیخاردیق گزینتییه حاج ریضوان]

 

ورد دلیگه [ورد دلیییVərd Dəliyi ]

 

ورد دلیگه هاواسونا گلمیشدیک [ورد دلییی هاواسینا گلمیشدیک]

اونی صاف تیز قیه سینه چیخمیشدیک [اونون دوز، یالمان قایاسینا چیخمیشدیق]

بیر قیه دن سیریلیب و دوشموشدیک [بیر قایادان سییریلیب و دوشموشدوق]

اوندان سورا قار قالانه گورموشدیک [اوندان سونرا قارقالان′ی گٶرموشدوک ]

چیخیب بیر آز اوردا نفس آلموشدیک [چیخیب بیر آز اوردا سولوق آلمیشدیق]

 

قارقالاندا مینلر گوگرچین وارده [قارقالاندا مینلر گٶیه رچین واردی]

ایاق آسته خلوار خلوار کووایده [آیاق اوسته خالوار خالوار تزه ک ایدی] [٧]

چیخیب اوردان بوووس یولون گوزلردیک [چیخیب اورادان بووس یولونو گٶزله یه ردیک]

بیر موتورچون گدیگه جک ایزلردیک [بیر موتورچون گدییه جه ک ایزله ردیک]

 

باخا باخا گیددیم قدیم زامانا [باخاباخا گئتدیم اسکی چاغا]

عالام دیزه م گیلنن گلمیشدیک داغا [خالام ؟، تئیزه م گیلنه ن گلمیشدیک داغا]

اششکلره یوکلیییب و مینمیشدیک [ائششه کلری یوکله ییب و مینمیشدیک ]

خرره آغاج ایاقینده دوشموشدوک داغداغان آغاجی آیاغیندا دوشموشدوک] [٨]

 

ابوالحسن بیزیم چرخه گوتورده [ابیلحسن بیزیم یئل آتینی گٶتوردو]

اونا مینیب بیردن اوزون ایتیرده [اونا مینیب بیردن اٶزون ایتیردی ]

چرخ الیندن چیخده، کوچیه قاشده [یئل آتی الیندن چیخدی، گئچییه قاچدی]

یره دوشده، آغزه قانا بولاشده  [یئره دوشدو، آغزی قانا بولاشدی ]

 

بتول باجی باشوندا چوخ آغلاده  [بتول باجی باشیندا چوخ آغلادی ]

بیزه بیر جیغیرده، قارقوش ایلده  [بیزه بیر چیغیردی، قارقیش ائیله دی ]

منیم شانسوم اوزومدن تیزتر گیدر [منیم اوتوموم اٶزومدن یئیین ره ک گئده ر]

کیم منیم دادام جوابونه ویرر؟ [کیم منیم دده مین یانیتینی وئره ر؟]

 

[یئل آتیYel Atı ]

(دوچرخه)

 

دوچرخه نین دوشققه سی سیننده [یئل آتینین ؟ سی سیناندا] [٩]

اکبر قارداش گلیب اونه گورنده  [اکبر قارداش گلیب اونو گٶره نده ]

دادام بیزه او تقصیره اولدورار  [دده م بیزی او سوچا اٶلدوره ر]

آمما اکبر اونی گیزلین دوزالدار [آنجاق اکبر اونو گیزلین دوزه لده ر ]

 

دوچرخه ده بیزه داستان اولموشده  [یئل آتی دا بیزه سورچک اولموشدو]

ذبیح عزت اونا حیران قالموشده [ذبیح عیززت اونا چاشقین قالمیشدی]

اکبر هرگون اونا بیر زاد تاخارده [اکبر هر گون اونا بیر نمه تاخاردی]

پول دادامی جیبلریندن چیخارده [آقچا دده مین یانجیقلاریندان چیخاردی]

 

بیر گون تزدن دادام چرخه گوتورده [بیر گون ائرکه ندن دده م یئل آتینی گٶتوردو]

باخده گورده یول گیدمیره، اوتورده  [باخدی گٶردو یول گئتمیری، اٶتوردو ]

اکبر چرخه بیرجه قوفول وورموشده [اکبر یئل آتینا بیرجه ایشگیل وورموشدو]

داد ایلدی، او یوخودان دورموشده [چیغیردی، او یوخودان دورموشدو]

 

ساره کیلید اکبر داداما ویرده [ساری آچاری، اکبر دده مه وئردی]

دادام قوفله آچده، گنه جیغیرده [دده م قیفیلی آچدی، گنه چیغیردی]

قوفله چرخدن سوکده، قیراقا آتده [قیفیلی یئل آتیندان سٶکدو، قیراغا آتدی]

ویرده منه، ذبیح گیله یوللاتده [وئردی منه، ذبیح گیله یوللاتدی]

 

ذبیح گیله بیر کوچه دن گیچردیم [ذبیح گیله بیر گئچیکدن گئچه ردیم]

ایکی دانا بویوک ایتدن قورخادوم [ایکی سانی  بٶیوک ایتدن قورخاردوم]

بیره مشه مامود قارا ایتیندن  [بیری مش مامودون قارا ایتیندن]

بیره عابباس گیلی، داما باخاردوم  [بیری عابباس گیلین، داما باخاردیم]

 

من قوفوله عزت گیله آپاردوم  [من قیفیلی عیززت گیله آپاردیم]

شرم ایلیه اونه دالیا وردیم [اوتاناراق اونو دالییا ووردوم]

دادام چرخه مینیب کدلره گیدده [دده م یئل آتینا مینیب کندلره گئتدی]

اکبر عزا توتده، قاپونه وورده [اکبر یاس توتدو، قاپینی ووردو]

 

[دایی اوغلولاریم Dayıoğlularım ]

 

(پسر دایی هایم)

 

من و ناصر، حسین اینان مینمیشدیک [من و ناصیر، حوسئین اینه ن مینمیشدیک]

قارا موتورونان داغا گیدمیشدیک [قارا موتورونان داغا گئتمیشدیک]

موتوره حاجی ایپک گیله قویموشدیک [موتورو حاجی ایپه ک گیله قویموشدوق]

اوردان یرده بیز ویستانا چیخمیشدیک [اوردان یئرده بیز ویستان′ا گئتمیشدیک]

 

حسین بیردن قیه لردن سیریلده [حوسئین بیردن قایالاردان سییریلدی ]

سیریلدی و ال ایاقی قیریلده  [سییریلدی و ال آیاغی قیریلدی ]

یددی سککیز متیر دوشده جیغیرده [یئددی سککیز مئتیر دوشدو، چیغیردی ]

داش تورپاغی شیرین دیلده سوگورده [داش تورپاغی سوچون دیلده سٶیوردو]

 

حسین داغدان دوشده، یولدان قیددیک [حوسئین داغدان دوشدو، یولدان قاییتدیق ]

آخسیا آخسیا تکیه یه گلدیک [آخسایا آخسایا تکیه یه گلدیک ]

گیددیک یاواش یاواش موتور باشونا [گئتدیک یاواش یاواش موتور باشینا]

میندیک اوچ ترکه له موتور قاشونا [میندیک اوچ تره که لی موتور قاشینا]

 

گوردیک  موتور گازه خراب اولوبده [گٶردوک موتور اوچونو پوزولوبدور]

سیمی قریلیب تکیه سسدن دولوبده  [تئلی قیریلیب، تکیه سسدن دولوبدور]

باخ گور نجه بو امانت قالوبده  [باخ گٶر نئجه بو بیروووز قالیبدیر]

بیزدن قاباخ باشونا اوشاخ قونوبده [بیزدن قاباق، باشینا اوشاق قونوبدور]

 

تکیه ده Təkyədə

 

بیرگون یقیلدیک رفیقلر باهارا [بیر گون ییغیلدیق آرخاداشلار یازا]

هر کس بیر وسیله داغا آپارا [هر کس بیر آراج داغا آپارا]

یحیی، عطا، ذبیح میسگر گلمیشده [یحیا، عطا، ذبیح پاخیرچی گلمیشدی]

بیزیم اکبر منی ده آپارموشده  [بیزیم اکبر منی ده آپارمیشدی]

 

ذبیح بیر گرامافون گتیرمیشده  [ذبیح بیر قیرامافون گتیرمیشدی]

بیر ینگه صفحه تهراندان چاتموشده [بیر یئنگی پیلاک تئهران′دان چاتمیشدی]

شب میگون، شب میگون اوخورده ["شب-ی مئیگون"، "شب-ی مئیگون" اوخوردو]

قونشه قیزه بیر قالیچه توخورده [قونشو قیزی بیر قالیچا توخوردو ]

 

***

 

بیزیم عم جان موتور هشتاد آلموشده [بیزیم آباقا جان موتور سکسه ن ؟ آلمیشدی] [١٠]

اوغله عبدوللانی دا میندیرمیشده [اوغلو عبدوللانی دا میندیرمیشدی]

گلدی بیزیم قاپویا یاد ایلده [گلدی بیزیم قاپییا، آندی]

منی ده میندیرده دلشاد ایلده [منی ده میندیردی، سئویندیردی]

 

دالونا دا بیر آغ خورجون آلموشده [دالینا دا بیر آغ خورجون آلمیشدی ]

ایچینه ده ساره فلاکس قویموشده [ایچینه ده ساری فیلاکس قویموشدو]

گیددیک تکیه ده کولگه ده دوشدیک [گئتدیک، تکیه ده کٶلگه ده دوشدوک]

گول قیراقوندا بیز چایولار ایشدیک [گٶل قیراغیندا بیز چایلار ایچدیک ]

 

سوگود آغاجونی آستوندا اوتدیک [سٶیود آغاجینین آستیندا اوتوردوق ]

چای ایچه رک فلاکسه بیز بوشاددیک [چای ایچه ره ک فیلاکسی بیز بوشالتدیق]

گول ایچینده مرغابیلر اوزورده [گٶل ایچینده اٶرده کلر اوزوردو ]

جوجه لرین اوز دالونا دوزورده [بالالارینی اٶز دالینا دوزوردو]

 

بیر گوشه دن کریز سویه گیریرده [بیر بوجاقدان آستارخ سویو گیره ردی]

بیر قیز اوخورایا سو دولدورورده [بیز قیز اوخویاراق؟ سو دولدوروردو]

ناهار اوچون نومورتا بیشیرمیشده [آشار اوچون یومورتا پیشیرمیشدی]

کد کره سی اونا قاتوب یمیشده [کند کره سی اونا قاتیب یئمیشدی ]

 

نه خوشمزه ناهار اوگون بیز ییدیک [نه دادلی آشار او گون بیز یئدیک]

اللریز وار اولسون هر کسه دیدیک [اللرینیز وار اولسون هر کسه دئدیک]

 

داغا گیدمک Dağa Getmək

 

باهار، اکین درماقا چوخ قالاندا [یاز، اکین درمه یه چوخ قالاندا]

بیر آز ایشلر یونگول اولان زاماندا [بیر آز ایشلر یونگول اولان چاغدا ]

کندله هامه اششکلره یوکلرده [کندلی هامی ائششه کلری یوکله ردی]

آروات اوشاقونان داغا گیدرده [آرواد، اوشاغینان داغا گئده ردی ]

 

مشه نقی دوچرخه سین مینه رده [مشه ناقی یئل آتینی مینه ردی]

یولی انین بویون بیردن گیدرده [یولون انینی، بویونو بیردن گئده ردی]

باش یوخاری یولدا رکاب وورارده  [باش یوخاری یولدا باساریق ووراردی]

زنگه چالوب قودوقه هورکودرده [زنگی چالیب، قودوغو هورکوده ردی ]

 

خرمن سورماق [اٶرتکون ساوورماقÖrtkün Savurmaq ]

 

اهمن بهمن ده یر نفس چکرده [اهمن-بهمن′ده یئر سولوق آلاردی] [١١]

بیز گیدردیک خرمنه باسدوراردیک [بیز گئده ردیک اٶرتکونو باسدیراردیق] [١٢]

ایاقلاردیک و دام داشه سوراردیک [آیاقلاردیق و دام داشی سوره ردیک] [١٣]

یای اولاندا اورا اکین توکردیک [یای اولاندا، اورا اکین تٶکه ردیک ]

 

اکین بیچماخ تامام باشا گلرده  [اکین بیچمک بوتون باشا گله ردی]

خرمنی تپه سی گوگه گلرده  [اٶرتکونون تپه سی گٶیه گله ردی]

بیر جوت سغیر قونشودان بورج ایلرده [بیر قوشا سیغیر قونشودان بورج ائیله ردی]

جوته قوشوب خرمنلره سوررده [یووالاغا قوشوب اٶرتکونلری سوره ردی]

 

بیر ور آچوب اوستونه چان قویاردیک [بیر ور آچیب اوستونه چان قویاردیق]

بیز اوشاقلار اوردا چانا مینردیک [بیز اوشاقلار اوردا چانا مینه ردیک]

یانونا دا بیر خاکانناز آلاردیک  [یانینا دا بیر کول آتان آلاردیق]

سغیرلر آغزونا بوخاو ووراردیک [سیغیرلار آغزینا بوخاو ووراردیق ]

 

سغیر اگر بوغدا ییسه مرگ اولور [سیغیر آبارن بوغدا یئسه، اٶلوم اولور]

گیدر چوخ سو ایچر، جوانمرگ اولور [گئده ر چوخ سو ایچه ر، گنجکن اٶلور]

الیمیزدا بویوک گووران آلاردیک [الیمیزه بٶیوک بیزلانقیج آلاردیق] [١٤]

بوغدا یین سغیره بیز ووراردیک [بوغدا یییه ن سیغیرا بیز ووراردیق]

 

سغیرلره بابام چاندان آچارده [سیغیرلاری آتام چاندان آچاردی]

سووارماقا بیزه گوله یوللارده [سووارماغا بیزی گٶله یوللاردی ]

بیز ده گوله گیدیب بالوخ توتاردیک [بیز ده گٶله گئدیب، بالیق توتاردیق ]

گج قایدیب اوندان کوتک یییردیک [گئج قاییدیب، اوندان کٶته ک یییه ردیک ]

 

[ساراب یٶره سی آغیتی Sarab Yörəsi Ağıtı ]

(تعزیه محله سراب)

 

بیزیم محلله ده شبیه چیخرده [بیزیم یٶره ده اوخشاق چیخاردی]

قیه خانوم یرینه سوپوررده [قایاخانیم یئرینی سوپوره ردی]

بیز آغلاردیک ، دادام ایمام اولارده [بیز آغلاریدق، دده م باشرا اولاردی]

اکبرآقا، ایمام باشون کسرده [اکبر آقا، باشرانین باشین کسه ردی]

 

کوچه دن بیر گچه شاققه آلاردوم  [گئچیکدن بیر گئچی بوینوزو آلاردیم] [١٥]

اله اکبر دییب حمله ادردیم [آللاه اکبر دیییب یوگوروش ائده ردیم]

شیمیر کیمی اوشاخلارا قزاردوم [شیمیر کیمی اوشاقلارا قیزاردیم ]

دادام تکه شیمیرلره ووراردوم [دده م تکی، شیمیرلره ووراردیم ]

 

قیه ماممد زینب گیریب آغلارده [قایا ماممد زئینب آغلاردی]

مشه رمض حمزه جیگر داغلارده [مشه رمض حمزه باغیر داغلاردی]

از بس او گون مشه رمض آغلاده [او گون مشه رمض او دنلی آغلادی کی]

تامام خلخی گوینون اوگون داغلاده [بوتون ائلگونون گٶیلونو او گون داغلاردی ]

 

گول ایچه شبیه سی [گٶل ایچی اوخشاغی Göl içi Oxşağı]

 

بیر ایککی پی گول ایچینه گیدمیشدیک [بیر ایکی یول گٶل ایچینه گئتمیشدیک] [١٦]

اولار شبیه لرینه ده باخموشدیک [اونلارین اوخشاقلارینا دا باخمیشدیق]

آمما بیزیم شبیه آیری شبیه ده [آنجاق بیزیم اوخشاق آیری اوخشاق دی]

بیزیم شیمیر سسه آیری سسیده [بیزیم شیمیر سسی آیری سس ایدی ]

 

میرز نبو الله اوردا ایمام اولارده [میرزه نبوللاه اورادا باشرا اولاردی]

عزت اوللا سسی میدان دولارده [عیززتوللا سسی، آرالی دولدوراردی]

عل اکبرخان زینب تکی گلرده [عل اکبر خان زئینب تکی گله ردی ]

رباب کیمین اصغرینی بلرده [روباب کیمی اصغرینی بله ردی ]

 

ایمام آتا مینیب گوزدن ایترده  [باشرا آتا مینیب گٶزدن ایته ردی ]

اونه اصغرینان لشگر گوررده [اونو اصغرینه ن اوردو گٶره ردی]

حرمله آدله بیر کافر آتارده [حرمله آدلی بیر اٶرتگه ن آتاردی]

بیر بویوک اوخ بوغازونا دگرده [بیر بٶیوک اوخ، بوغازینا ده یه ردی ]

 

ایمام آتدان انیب خیمه دالوندا [باشرا آتدان انیب خرگه دالیندا]

اصغرینه تورپاقا تاپشورارده [اصغرینی تورپاغا تاپشیراردی]

آمما بیزیم شبه آیره شبیه ده [آنجاق بیزیم اوخشاق آیری اوخشاق دی]

عزت اوللا سسه قشنگ سسیده [عیززتوللا سسی، قشنگ سسی ایدی]

 

خیمه لره اوت ووردولار Çadırlara Ot Vurdular

 

مسجد قاباقوندا شبیه اولارده [یوکونله ک قاباغیندا اوخشاق اولاردی]

او میدانچا ملت اینن دولارده [او آرالجیق ائل گونونه ن دولاردی]

بیر طرف کیشیلر بیر طرف آرواد [بیر یاندا کیشیلر، بیر یان آرواد]

ایپکعلی دامونا دا چیخرده [ایپه ک علی دامینا دا چیخاردی]

 

اورتادا بیر بویوک خیمه قورولموش [اورتادا بیر بٶیوک خرگه قورولموش]

مسجددن ده آغاج منبر گلرده [یوکونله کدن ده آغاج تومسه گله ردی]

دادام ایمام اولوب منبره چیخده  [دده م باشرا اولوب، تومسه یه چیخدی]

آمما شیمیر گلیب خیمه نی یخده [آنجاق شیمیر گلیب، خرگه نی باشینا ییخدی]

 

نبوللا دا خیمیه اوت وورارده [نبوللا دا خرگه یه اود ووراردی]

ترکه الده اوشاخلاره قووارده [ترکه الده اوشاقلاری قوواردی]

من ده او زامانلار اوشاق اولاردوم  [من ده او چاغلار اوشاق اولاردیم]

ایمام خیمه سینده قانا بولاردوم [باشرا خرگه سینی قانا بولاردیم]

 

خیمه لره اوت ووراندا قاچوردوم [خرگه یه اود ووراندا قاچیردیم]

عاشورادا قیچچیم بیر داشا توتده [اونجادا قیچیم بیر داشا توتولدو]

یخیلدیم و هوشدان گیددیم بیر آندا [ییخیلدیم و باییلدیم بیر قیرپیمدا]

نبی گلیب باشوم اوستونده دورده [نبی گلیب باشیم اوستونده دوردو]

 

ابن سعد بیر دسته ترکه الینده [ایبن سعد بیر توتام ترکه الینده]

گلیب منیم باشوما های وورورده [گلیب منیم باشیما های ووروردو]

عزیز اصغر منیم دادوما چاتده [سئویملی اصغر منیم هاراییما چاتدی]

یردن قووزاده، یو مسجده گوتده [یئردن قاوزادی و یوکونله یه گٶتوردو]

 

قیه گوله [قایا گولوQaya Gülü ]

 

قیه گوله گه لین آتونا میننده [قایا گولو گلین آتینا مینه نده]

اوشاق اودوم، اونون دالونا میندیم [اوشاق ایدیم، اونون دالینا میندیم]

گادومنان دا یحیی گیله گیدردیم [آراسیرا دا یحیا گیله گئده ردیم] [١٧]

پنجره ده آق پرده لر گورردیم [آغیزقادا آغ یاشیرقالار گٶره ردیم]

 

قیه گوله پرده لره تیکمیشده [قایا گولو یاشیرقالاری تیکمیشدی]

اوستونه ده گول باغچاسه توخموشده [اوستونه ده چیچه ک باخچاسی توخوموشدو]

نچه اوشاق دوغده هیچ بیر قالماده [نئچه اوشاق دوغدو، هئچ بیری قالمادی]

یحیی اوچون سالوم قالان اولماده [یحیا اوچون ساغلام قالان اولمادی]

 

یحیی دا بیر قز سوماووردان آلده [یحیا دا بیر قیز سوماوور′دان آلدی]

گلده قیه گولینن اووده قالده [گلدی قایا گولوینه ن ائوده قالدی]

قیه گوله جاوان جاوان سوقولده [قایا گولو گنج گنج سولدو] [١٨]

بیر گیجه ده گوزون باغلاده اولده [بیر گئجه ده گٶزونو باغلادی، اٶلدو]

 

[سنه کچیلیکSənəkçilik ]

کوزه گری

 

قوربان دایه دامنا دوواخ چکرده  [قوربان دایی دامینا دوواق چکه ردی]

عم جانوما ده یانونا آلارده [آباقا جانیمی دا یانینا آلاردی]

تزدندن آخشاما دوواخ اوینرده [ائرکه ن دن آخشاما دوواق اویناردی] [١٩]

تقی بابام باخارده غور وورارده [تاقی آتام باخاردی، دئیینه ردی]

 

بیزیم بابام کوزه گرلیک ایدرده [بیزیم آتا سنه کچیلیک ائده ردی]

کوزه نه بیر بویوک اوتاقا یه قرده [سنه یی بیر بٶیوک اوتاغا ییغاردی]

اکبر گیدیب کوزه لره ده لرده [اکبر گئدیب، سنه کلری دله ردی]

بابام دلیکلره توتوب گوله رده [آتام دلیکلری توتوب، گوله ردی ]

 

چولمک چاناق دا اوردا دوزه لرده [چٶلمه ک چاناق دا اورادا دوزه له ردی ]

دووله کوزه کولدور قه ییری لرده [قووا، سنه ک، کولدور قاییریلاردی] [٢٠]

هاموسه دوزه لیب آنبار دولاندا [هامیسی دوزه لیب، ییغاق دولاندا]

کوره ده دوزولوب سورا بی شرده [کوره ده دوزولوب، سونرا پیشه ردی]

 

[قیرخ قیز ساخلیسی Qırx Qız Saxlısı ]

(پادگان چهل دختر)

 

سحر اولوب خوروزلار باینییاندا [دان اولوب خوروز بانلایاندا]

ساخساققانلار گلیب ساققوللیاندا [ساخساغانلارگلیب ساققیللایاندا] [٢١]

نه نه م اونا خیره خبر دیندا [ننه م اونا ایییره ک سالیق دییه نده]

اوغلوم تویوندا بوغارسوق آتاندا [اوغلوم تویوندا باغیرساق آتاندا] [٢٢]

 

اکبر قارداش چل دوختردن گلنده [اکبر قارداش قیرخ قیزدان گله نده]

الین کت آستوندا دالونا قویاندا [الین آرخالیق آستیندا دالینا اویاندا]

قیزلر اونی بوی بوسولونا باخسون  [قیزلار اونون بوی بوخونونا باخسین]

اکبره دی قیزیل ساحاتون تاخسون [اکبره دئی، قیزیل چولازیغین تاخسین]

 

دادام دامنا قارلاره کوریینده  [دده م دامدان قارلاری کوره یه نده ]

من کوچه ده سحردن یوریینده [من گئچیکده داندان یورویه نده]

منه باخوب دامنا تقلید ایدیرده  [منه باخیب، دامدا یانسیلایاردی]

ابوالمعصیم اونا باخوب گولورده [ابیلمعصیم اونا باخیب گوله ردی]

 

[قایان تک یاغیشQayan Tək Yağış ]

(باران سیل آسا)

 

بیر گون ناهار ننه م چورک یاپورده  [بیر گون اٶیله ن ننه م چٶره ک یاپیردی]

تننیردن تاززا چورک چاقادورده [تندیردن آجر چٶره ک چیخاردیردی]

بیز ناهارا نومورتا بیشیرمیشدیک [بیز آشارا یومورتا پیشیرمیشدیک]

سوفره سالوب هر زاده گتیرمیشدیک  [ترگی سالیب هر نمه یی گتیرمیشدیک]

 

اکبر آقا شیمیر بیزه گلمیش ده [اکبر آقا شیمیر بیزه گلمیشدی]

او سوفره کناروندا اوتورموشده [او ترگی قیراغیندا اوتورموشدو]

یوخاره چولده بیر زمینه وارده  [یوخاری چٶلده بیر تارلاسی واردی]

زمینه اکماقا شریک تاپورده [تارلانی اکمه یه اورتاق تاپیردی]

 

بیردن بولوت گلدی و شاققوللاده [بیردن بولوت گلدی و شاقییلدادی]

منیم کوچوک زهره مه ده پاتلاده [منیم کیچیک اٶدومو ده پاتلاتدی]

بیر یاقوش باشلاده سیللر کیمی ده [بیر یاغیش باشلادی، قایانلار کیمی ایدی]

انگار دامنان داشدان سیللر آخورده [سانکی دامدان داشدان قایانلار آخیردی]

 

بیز ناهاری یاروسونه ییمیشدیک  [بیز ایکیندی آشین یاریسینی یئمیشدیک]

اکبرآقایه دا بویور دیمیشدیک [اکبر آقایا دا بویور دئمیشدیک]

بیر تیکه ده اکبرآقا ییمه ده  [بیر تیکه ده اکبر آقا یئمه دی]

بیر کلمه ده من ییمیرم دیمه ده [بیر دئگی ده من یئمیره م دئمه دی]

 

کوچه دن بیر نفر بیردن چاقورده [گئچیکدن بیر نفر بیردن چاغیردی]

محکم بیزیم قاپون چالده، باقورده [برک بیزیم قاپینی چالدی، باغیردی ]

اوی موسه ییب سیل کوچه لره آلده [اوی موسه ییب، قایان گئچیکلری آلدی]

تیز یتیشی سو اوویزه یقیلده [ترک یئتیشین، سو ائویزه ییغیلدی ]

 

دوردیک قاچدیک بیله کولنگه گوتدیک [دوردوق قاچدیق، بئلی، کولونگو گٶتوردوک ]

حاصار قاپسوندا بیر بویوک آرخ آچدیک [هٶرو قاپیسیندا بیر بٶیوک آرخ آچدیق]

قازدیک، تورپاخلاره بیر یانا توکدیک  [قازدیق، تورپاقلاری بیر یانا تٶکدوک ]

سیل قاباقون تورپاغونان باغلادیک [قایان قاباغینی تورپاغینان باغلادیق ]

 

[خودابخشی قایانیXudabəxşi Qayanı ]

سیل خدابخشی

 

ننه م هنوز ایواندا اوتورورده [ننه م هله آیازلیقدا اوتوروردو]

بیزیم اوچون تاززا چورک یاپورده [بیزیم اوچون آجر چٶره ک یاپیردی]

قاچچا قاچچا گیددیم باباملار گیله [قاچا قاچا گئتدیم آتاملار گیله ]

باخام گورم اورا سیل زاد گلمیه [باخام گٶره م اورا قایان نمه گلمه یه]

 

او کوچه ده بیر دانا سیلگا وارده  [او گئچیکده بیر سانی قایانلاق وار ایدی] [٢٣]

اگرچه سیل یوله اولاردا دارده  [گرچی قایان یولو اولاردا دار ایدی]

حاجه راضا باغ دووارون چکمیشده  [حاجی ریضا یئمیشلییینه قاناسینی چکمیشدی]

دووار چکوب سیل یولونه توتموشده [قانا چکیب، قایان یولونو توتموشدو]

 

سیل گلمیشده اوز یولونه آچموشده  [قایان گلمیشدی، اٶز یولونو آچمیشدی ]

خولبون خراب اولوب دووار یخمیشده [سواولوغو داغیلیب، قانانی ییخیلمیشدی] [٢٤]

سو نادعلی دووارونا دایانده  [سو نادعلی قاناسینا دایاندی]

سو مند اولده، یوخاریا قووزانده  [سو بند اولدو، یوخارییا قاوزاندی]

 

بیر مدتی دووار داوام گتیرده  [بیر سوره قانا دیره ندی]

سورا سو اونی گوجونه بیتیرده [سونرا سو اونون گوجونو بیتیردی ]

دوواره سو آلده اله اوستونه [قانانی سو آلدی، الی اوستونه]

یریندن قووزاده، یره یاتودده [یئریندن قاوزادی، یئره یاتیرتدی ]

 

اوردان چیخدیک، داما یوخاره گیددیک [اورادان چیخدیق، داما یوخاری گئتدیک ]

خدابخشه محله سینه گوردیک [خودابخشی یٶره سینی گٶردوک]

اوردا سویی یولون تنگ ایتمیشدیلر [اوردا سویون یولونو دار ائتمیشدیلر]

هاردا بیله بویوک سیل گورموشدولر [هاردا بئله بٶیوک قایان گٶرموشدولر]

 

سو قاییدیب اولرینه گیریبده  [سو قاییدیب ائولرینه گیریبدیر ]

خدابخشه معله سینه یخیبده [خودابخشی یٶره سینی ییخیبدیر]

بیرامعلی طووله سینه سو گیرده [بایرامعلی آخیرینا سو گیردی]

نچه دانا قویون قوزون اولدورده [نئچه سانی قویون قوزونو اٶلدوردو ]

 

کلب حسنی دووارلارونه یخده  [کلب حسنین هٶرگونلرینی ییخدی]

اطاقلارا گیرده، حاصاردان چیخده [اوتاقلارا گیردی، هٶرودن چیخدی]

هر یره پالچوخلاره دولدورموشده [هر یئره پالچیقلاری دولدورموشدو ]

سیل گیدمیشده، اورا ویران اولموشده [قایان گئتمیشدی، اورا ییخینتی اولموشدو]

 

آروات اوشاق ناراحت آغلیورده [آرواد اوشاق، دارقینج آغلاییردی]

اللر آچوب یوخاره قارقوشورده [اللر آچیب، یوخاری قارقیشیردی ]

بیزیم تافاقوموز نطر داغولده  [بیزیم توفاقیمیز نه تهه ر داغیلدی]

باخ گور قویونلاروم نطر بوغولده [باخ گٶر قویونلاریم نه تهه ر بوغولدو]

 

اوچ دانا بوغولموش قویون گوروردوم  [اوچ سانی بوغولموش قویون گٶروردوم ]

بیرینی بوینوندا مونجوخ سایوردوم  [بیرینین بوینوندا مینجیق ساییردیم ]

بو مونجوخله قویون قوربان مالیده [بو میجیقلی قویون، آداق مالییدی ]

سیل آی ناماز، قوربانه ده بوغوبده [قایان آنلاماز، آداغی دا بوغوبدور]

 

سیل یاغوشی توتلیگینه باشلاده  [قایان یاغیشی یئیینلییینه ن باشلادی] [٢٥]

آقایازلاخ دره سیندن داشلاده  [آغ آیازلاق دره سینده داشلاندی]

آمما او خولبونه توتانا لهنت  [آنجاق او سواولوغونو توتانا قارقیش] [٢٦]

سیل یولونا دووار چکه نه لهنت [سئل یولونا قانا چکه نه قارقیش]

 

[کوله اودگونوKülə Odgünü ]

کوله چارشانبا

 

من ایستیرم بوردا بیر پایا قویام  [من ایستیره م بورادا بیر دایاناق قویام]

تورکون شعرین درریسینه من سویام [تورکون قوشوغونون دریسینی من سویام]

بوغارسوقون ال دوورونه چولییام [باغیرساغینی ال چئوره سینه چولغایام] [٢٧]

پوف دنگینه پوفلیم و دولیام  [پوف دنگینی ؟ پوفله یه م و دولدورام] [٢٨]

                                                                        

کوله چارشانبادا داما چیخاردیک [کوله اودگونونده داما چیخاردیق]

اوچ دورد کومما چوب چیلککه قویاردیک [اوچ دٶرد کوما چٶپ چیله ک ؟ قویاردیق] [٢٩]

بیر دامجه نفت سپردیک اوت ووراردیک [بیر دامجی یئریاغی سپه ردیک، اود ووراردیق]

اوتلار اوستوندن بیر بیر آتتولاردیک [اودلار اوستوندن بیر بیر آتلایاردیق ]

 

دادام دییر بو ایشلر جایز دگیل  [دده م دیییر بو ایشلر تابقین دئییل ]

بیزنده اونا بو سنت ده، دیردیک [بیز ده اونا بو گله نه کدیر دیییردیک ]

ننه م اته گینده فرخه گتیرده  [ننه م اته یینده فرخی؟ گتیردی] [٣٠]

چنگه چنگه قارا فرخه یی یردیک [توتام توتام قارا فرخی ؟ یییه ردیک]

 

مامود بولاغیMamud Bulağı

 

مامود بولاغی دره سه هارداده؟ [مامود بولاغی دره سی هاردادیر ]

قوش دره نی بو یان کنارون داده [قوش دره نین بو یان قیراغیندادیر ]

قوش دره دن بیر سو گلر بیر ورگه  [قوش دره سیندن بیر سو گله ر بیر ورگه ] [٣١]

سو آچارلار رعیتچیلر گوللره [سو آچارلار ایرقاتلار گٶللره ]

 

دگیرمان دره سیندن سیل چوخ گلر [ده ییرمان دره سیندن قایان چوخ گله ر ]

گوللری آرخونه اوردا سیندیرر [گٶللرین آرخینی اورادا سیندیرار]

سیلاب گلیب گیچر گیدر یولونا [قایانسو گلیب گئچه ر، گئده ر یولونا]

گللر آرخونا شین ماسا دولدورار [گٶللر آرخینا قوم، قاییر دولدورار]

 

باراتعلی داما چیخر جار چکر [باراتعلی داما چیخار، جار چکه ر ]

آهای ملت قوش دره دن سو گلر [آهای ائلگون، قوش دره دن سو گله ر ]

هرکس بیر بیل آلار بیر دسمال چورک [هر کس بیر بئل آلار، بیر یاغلیق چٶره ک]

رعیت یقیلر قوش درییه گیدر [ایرقات ییغیلار، قوش دره یه گئده ر]

 

مامود بولاغونی یدده دره سی [مامود بولاغینین یئددی دره سی ]

گوگرچینی، ککلیگی و فره سی [گٶیه رچینی، ککلییی و فره سی ]

چیمنلر ایچینده پوینا تره سی [چمنلر ایچینده یارپیز تره سی]

چومچه قاشوق قوباغانی ببه سی [چٶمچه قاشیق قورباغانین ببه سی ]

 

من و نورددین و عبدوللا گیددیک [من و نورددین و عبدوللا گئتدیک]

بابام چاقورورده، بیزده ایشیددیک [آتام چاغیردی، بیز ده ائشیتدیک]

اینکلره چیمندلرده بوراخدیک  [اینه کلری چمنلرده بیراخدیق]

یاواش یاواش بایورلارا چیخیردیک [یاواش یاواش باییرلارا چیخیردیق ]

 

اوگون بیر الوان چاناخ تاموشدیک  [او گون بیر آلاجا چاناق تاپمیشدیق]

عتیقه بیر چاناخ گمان ایتمیشدیک [بایری بیر چاناق سانمیشدیق]

آستوندا بیر دانا ایلان یاتموشده  [آستیندا بیر سانی ایلان یاتمیشدی ]

ایلانا باخ بیز چوخ اوندان قورخموشدیک [ایلانا باخ، بیز چوخ اوندان قورخموشدوق ]

 

بیر داش گتددیک، چاناق اوستونه ووردیک [بیر داش گتیردیک، چاناق اوستونه ووردوق ]

گمان ایتدیک او ایلانه اولدوردیک [ساندیق او ایلانی اٶلدوردوک]

داش ووردیک و او چاناقه سیموشده  [داش ووردوق و او چاناق سینمیشدی]

دیمه او لانجون توسباقا قالموشده [دئمه او ؟ توسباغا قالمیشدی] [٣٢]

 

او زامانلار بیز لاک پشته سوومزدیک  [او چاغلار بیز توسباغانی سئومه زدیک] [٣٣]

بیر داش ووردیک لاک کونه ده سیندیردیک [بیر داش ووردوق قینینی دا سیندیردیق]

 

[کیکیرگه ییغماKikirgə Yığma ]

کتیرا چینی

 

گونلر بوغازون تیغ وورموشدولار [گوه نلر بوغازینی اولگوجله میشدیلر] [٣٤]

چیخن کتیراسونه بیز یغیردیک [چیخان کیکیرگه سینی بیز ییغاردیق]

یغیلن کتیرالاره او گون بیز [ییغان کیکیرگه لری او گون بیز]

کوینکلریمیز جیبینه توکوردیک [کٶینه کلریمیزین یانجیغینا تٶکوردوک]

 

بسکه گزدیک دولاندیک سوسوز اولدیک [او دنلی گزدیک دولاندیق سوسوز اولدوق]

اگیلیب آرخلاردان بوز سو ایچیردیک [اه ییلیب آرخلاردان بوز سو ایچیردیک ]

بیز بیلمه دن کتیرانی توکوردیک  [بیز بیلمه دن کیکیرگه نی تٶکوردوک]

تامام کیتیرالاره بیز ایتیردیک [بوتون کیکیرگه لری بیز ایتیردیک]

 

بابام تقی یانونا بیز قاییددیک  [آتام تاقی یانینا بیز قاییتدیق]

اینکلره چیمنلردن یغیردیک [اینه کلری چمنلردن ییغیردیق]

بابام اوردا اوت و علف دریرده  [آتام اورادا اوت و یونجا دریردی]

بیز گورنده سکینه دن اوخورده  [بیزی گٶره نده سکینه دن اوخوردو]

 

ای عموجان من سوسوزام دیییرده [ائی آباقا جان، من سوسوزام دیییردی]

ای عموجان سو ایسته رم اوخورده [ائی آباقا جان، سو ایسته ره م اوخوردو]

اوراخچا الینده یونجا بیچیرده  [اوراخچا الینده یونجا بیچیردی ]

ای عموجان من العطش دیییرده [ائی آباق جان، من العطش دیییردی]

 

  [١٣٨٣یئنی ایلینین او قارلی گئجه سی1383 Yeni İlinin O Qarlı Gecəsi ]

(آن شب برفی سال نو ۱۳۸۳)

 

ینگه ایلی باهاروندان بللیده  [یئنگی ایل یازیندان بللیدیر ]

بوردان اورا گادومونان اللیده [بورادان اورا اللی آددیم ایدی] [٣٥]

قار گلیب بیر میزان کورک بویوندا [قار گلیب ایریمله بیر کوره ک بویوندا] [٣٦]

قاری بویه متره گلسه اللیده  [قارین بویو، مئتره گلسه اللییدی]

 

هاوا بو بیرام چوخ قاروشوخ اولوب  [تنه ک بو بایرام چوخ قاریشیق اولوب]

مسافر زاد چوخلار یولا چیخمایوب [یولچو نمه چوخلاری یولا چیخماییب]

بیر ده که بیرام موحرم قاروشوب [بیر ده بایرام محررم قاریشیب]

مسافرلر هرکس اووونده قالوب [یولچولار هامی ائوینده قالیب]

 

بیز گلن گیجه چوخ سخت قار گلیرده [بیز گله ن گئجه چوخ آغیر قار گلیردی]

فیریللانورده جاده یه سپیرده [فیریللانیردی، سورله یه سپیردی]

یوله تامام توتوب یول گورسنمیرده [یولو بوتون توتوب، یول گٶرسه نمیردی]

جعده نم نم او قاردا گیزله نیرده [سورله ک یاواش یاواش او قاردا گیزله نیردی] [٣٧]

 

بیز قورخا قورخا او گیجه یول گلدیک [بیز قورخا قورخا او گئجه یول گلدیک]

یاواش یاواش ایمام پیچین دولاندیک [یاواش یاواش ایمام بوروغون دولاندیق]

سوماووردا یول کاملن ایتمیشده [سوماووردا یول بوسبوتون ایتمیشدی]

قار الینده هرکس اووونه گیتمیشده [قار الیندن هامی ائوینه گئتمیشدی]

 

اوردان گیچدیک فضل آبادا چاتاندا [اورادان گئچدیک، فضل اووایا چاتاندا]

قار سپیرده داغدان او کد باتاندا [قار سپیردی داغدان، او کند یاتاندا؟] [٣٨]

بیر اتوبوس روبرودان گلیرده [بیر اوتوبوس قانشاردان گلیردی]

گلده گیچده قالدان اونی ایزیده [گلدی، گئچدی، قالان اونون ایزییدی]

 

بو اوچونجی دفعه یده قاردا قالدیک [بو اوچونجو یولدو، قاردا قالدیق]

یاواش یاواش بو قاره دا آتلاتدیک [یاواش یاواش بو قاری دا آتلاتدیق]

بیر گیجه سی چهل دختردن گیچیردیک [بیر گئجه سی قیرخ قیزدان گئچیردیک]

کرد کوی شهرینده تویا گیدیردیک [کوردکوی اوروندا تویا گئدیردیک]

 

بیر گیجه ده سمناندا اولان ایللر [بیر گئجه ده سیمناندا اولان ایللر]

همکارونان بیارجمنددن گلیردیک [ایشدشینه ن بیارجمند´دن گلیردیک]

من سوروردم لندرووره مینیردیک [من سوروردوم، لندرووئره مینیردیک]

گیجه میامی شهرینده قالوردیک [گئجه ؟ اوروندا قالیردیق] [٣٩]

 

هاوا قیشده چوخ متلاطم اولار [تنه ک قیشدا ؟ چوخ اولار]

بی احتیاطلیک آداما زار گلر [ساخینیمسیزلیق یالینیغا ؟ گله ر]

اجل هر یایدا یا هر قیشده گلسه [اٶلوم هر یایدا، هر قیشدا گلسه]

دونیا او گون آدام اوچون دار گلر [دونیا او گون یالینیق اوچون دار گله ر]

گیریش

قالینجا داغی QALINCA DAĞI

 

(حاجی ریضوان HACI RİZVAN)

 

قوشار: محمد کمیجانی

کمیجان- استان مرکزی- آزربایجان

 

دوزه نله یه ن: مئهران باهاری- اوراق آیی (جولای)- ٢٠٠٧

Düzənləyən Mehran Baharı- Oraq Ayı- (July)- 2007

 

 

ائی منیم داغلاریم، ویقاریم، جانیم

ائی گٶزه ل آغ داشلی حاجی ریضوان′یم

طوفان وئره بیلمه ز سیزلره تکان

بولوتلار ائیله ییب باشیندا مکان

....

Ey mənim dağlarım, viqarım, canım

Ey gözəl ağdaşlı Hacı Rizvan’ım

Tufan verəbilməz sizlərə təkan

Bulutlar eyləyib başında məkan
ایچینده کیلر

 

١- اٶن سٶز ص ٢ (مئهران باهاری)

٢- گیریش ص ٣ (تورکجه چئویری: مئهران باهاری)

٣- مدخل ص ٥ (محمد کمیجانی)

٤- حاجی ریضوان ص ٦ (اوریژینال: محمد کمیجانی، اٶلچوت تورکجه آچیقلامالار: مئهران باهاری)

٤- سٶزلوک ص ٣٠ (مئهران باهاری)

٥- دیب نوتلار ص ٣٧ (محمد کمیجانی)

 

 

اٶن سٶز

 

مئهران باهاری

 

١- محممد حوسئین شهرییار′ین تورکجه یاپیتلاری (اثرلری)، فارسجا یاپیتلاری ایله قارشیلاشدیریلاندا، اولدوقجا آز حجیملیدیر. آنجاق بو آز حجمین تاباسی (علی رغم)، آبارتمادان و شیشیرتمه سیز، آزربایجان و ایران اٶته یینده (تاریخینده) کیمسه محممد حوسئین شهرییار دنلی (قده ر) تورک دیلی و تورک گٶرکسٶزونه (ادبییاتینا) خیدمت ائتمه میشدیر. حئیربایایا سالام قوشاغی (منظومه سی)، دونیا گٶرکسٶز اٶته یینده (ادبییات تاریخینده) تک باشینا یئنی بیر آشامانی باشلادابیله ن، تایینا چوخ آز قارشیلاشان بیرجه و منگی (ابدی) سٶزگٶرگو (ادبی) یاپیتدیر.  

 

٢- آزربایجان، ایران و بوتون تورک دونیاسیندا چوخ ساییدا تورک قوشار (شاعیر) حئیدر بابادان اسینله نه ره ک اٶز بٶلگه و یوردلاریندا یئرله شه ن چئشیتلی داغ و تپه لر آدینا قوشوق (شئعر) و قوشاق (منظومه) یاراتمیشلاردیر. دوغالین (البته) بو قوشمالارین سٶزگٶرگو (ادبی) ده یه رلری تارتیشیلیب، دیل-آغیز اٶزه للیکلری ده اینجه له نه بیله ر. آنجاق بو قوشاقلار آراسیندا گونئی آزربایجان و اونون دیشیندا آزربایجان تورک ائل گونونون (خالقینین) یاشادیغی آیری بٶلگه لرده یازیلان قوشاقلار، سٶزگٶرگو (ادبی) ده یه ردن باشقا، اولوسال (میللی) کیملیک و اولوسلاشما (میللتله شمه) آچیسیندان دا اٶنه م داشیییرلار.

 

٣- قوشارلاریمیز طرفیندن حئیدربابادان اسینله نه ره ک یازیلان قوشاقلاردان اوچو، داها اٶنجه سٶزوموزده یاییلمیشدیر. بونلارین ایلکی گونئی آزربایجان′ین "قایا داشی" و "سئیید داغی" آدلی ایکی داغ آراسیندا یئرله شمیش ماکی اوروندان (شهه ریندن) اولان رحمتلیک عابباس (عباس) پناهی′نین یازدیغی "خانیم ننه" [١] قوشاغی، ایکینجیسی عراق اوجقاراوبامیزدان کرکوکلو یازار و قوشار "ایسماعیل سرت تورکمان" طرفیندن یازیلمیش اولان "گورگوربابایا سلام" [٢]، سونونجوسو ایسه خوراسان افشاریورد اوجقاراوبامیزدان بئش بارماق داغینین شهه ری اولان بوجنوردلو آراشدیرماجی و قوشار "علی اکبر سراجی" طرفیندن یازیلمیش "یاد اولسون" [٣]قوشاقلاریدیر.

 

٤- حئیدربابادان اسینله نه ره ک یازیلان سون اثرلردن بیری ده، گونئی آزربایجان′ین مرکزی اوستانیندان گلیر. بو قوشاغین آدی "قالینجا داغی" (حاجی رضوان) اولوب و کومیجانلی تورک آراشدیرماجی و قوشار، "کمیجان وئبلاقلاری"نین یییه سی سایین محمد کمیجانی طرفیندن قلمه آلینمیشدیر. محمد کمیجانی بو قوشاغی یازما نده نینی بئله آچیقلاییر: "کومیجانین تورک دیلینی یاشاتماق و قوروماق اوچون، حاجی ریضوان آدلی قوشاغی تورک دیلینده قوشموشام" (برای ابقای زبان ترکی کمیجان منظومه ای را تحت عنوان حاج رضوان به زبان ترکی سروده ام).

 

٥- بو یاپیتین یارادیلماسی تورک و آزربایجان گٶرکسٶزونده (ادبییاتیندا) اٶنه ملی بیر اولای ساییلمالیدیر. اونوتولمامالیدیر کی حئیدربابایا دا اسین قایناغی اولدوغو دوشونوله ن و یوز ایل بوندان قاباق ١٩٠٠ ده "موصطافا قولو" طرفیندن سٶیله نه ن "آپارما سئل، آماندیر" [٤]قوشاغی دا، گینه آزربایجان′ین بوگون مرکزی اوستانی آدلانان بٶلگه سینده یارادیلمیشدی. بو یاپیت دا داها اٶنجه لری سٶزوموز وئبلاقلار دیزیسینده تانیتیلمیشدیر.

 

٦- "قالینجا داغی" (حاجی رضوان) آزربایجان′ین مرکزی اوستانیندا کومیجان اورو (شهه ری) قوزئیینده یئرله شه ن بیر داغین آدیدیر. تورکجه ده قالینجا، فارس دیلینده فاخته آدلانان قوشدور. بو داغین یاماجلاریندا "حاجی ریضوان" آدیندا بیر یاتیر (مقبره) واردیر. حاجی ریضوان یاتیری، بٶلگه خالقی طرفیندن یئگ ائو (قوتسال یاپی، مکان مقدس) قبول ائدیلیب، گٶروشگه (زییارتگاه) اولاراق قوللانیلیر.

 

٧- آشاغیدا قالینجا داغی قوشاغی، قوشارین اٶزونون ایشله تدییی یئرلی آغیزدا اوخویوجولارا سونولموشدور. آیریجا هر سطرین قاباغیندا دیرناق آراسیندا، طرفیمیزدن او سطرین آری (سره) تورکجه قارشیلیغی وئریلمیشیدیر.

 

٨- سایین (حٶرمتلی) قوشارین یازدیغی متنده فارس یازیمی (ایملاسی) ایشله دیلمیشدیر. وئریله ن آری تورکجه متین ایسه، سٶزوموز یازیمی اساسیندادیر. آچیقلامالارداکی تورکجه سٶزلرین آنلامی، یازینین سونوندا بیر دیزین (لیست) اولاراق وئریلمیشدیر.

 

٩- "گٶروت"، "قالینجا داغی"، "حاجی ریضوان یاتیری"، "ورد دلییی"، "قارقالان یاریلقانی"، "ویستان بولاغی"، "آقایازلاق دره سی" و باشقا بیر نئچه یئرآد (توپونیم) حاققیندا قوشارین فارسجا وئردییی قیسسا آچیقلامالار (توضیحات)، طرفیمیزدن تورکجه یه چئوریله ره ک "گیریش" باشلیغی آلتیندا بیر آرایا گتیریلمیشدیر. قوشارین وئردییی اٶته کی آچیقلامالار ایسه، دیب نوت اولاراق وئریلمیشدیر.

 

گیریش

(چئویری: مئهران باهاری)

 

١- گٶروتGörüt  (١):

بو گٶروت گئرچه کده اسکی "اطلس مناظر ایران" پیتییینده (کیتابیندا) چاپ ائدیلمیش بیر چیزیم (نقاشی)دیر. بو قایناقدا چیزه رین آدی ذیکر اولونمامیشدیر، آنجاق چیزیم بئله تانیتیلمیشدیر: کومیجان و داغ زیروه سینده بیر باشرااوغلو (ایمامزادا) یاتیری.

 

٢- قالینجا داغیQalınca Dağı  (٢):

حاجی ریضوان کومیجان′ین قوزئینده یئرله شه ن بیر داغین آدیدیر. اسدوللاه امینی به یین تئهران′دا یاشایان کومیجانلیلارین ییغینجاغیندا سٶیله دییی سٶزلریندن، سٶیله دیکلرینده رحمتلیک شهرییار′ین حئیدربابا داغی حاققینداکی قوشوقلارینا توخونماسی و حاجی ریضوان داغی′نی حئیدربابایا بنزه تمه سیندن سونرا، بو قوشاغی یازمانین قیغیلجیملاری بئینیمده ووردو.

 

بو داغین کومیجانلیلار یانینداکی قونومو، حئیدر بابا داغینین آزربایجان′ین آدلیم قوشاری، رحمتلیک محممد حوسئین شهرییار یانینداکی قونومونا تایدیر. کومیجانلیلار، هابئله اورادان کٶچوب باشقا ایلچه لرده یئرله شه ن کومیجانلیلارین چوخو، قالینجا داغینین زیروه سینه دیرمانمیش، یاماجلاریندا گزینمیش و اوندان چوخلو آنیلاری واردیر.

 

٣- حاجی ریضوان یاتیریHacı Rizvan Yatırı  (٣):

قالینجا داغینین دوروغوندا، حاجی ریضوان آدلی قوتسال و تانریدان قورخان، چوخ یاخچی و اییی نییتلی بیر اره نه (اولیاء الله) منسوب ائدیله ن بیر یاتیر واردیر. بو یاتیر اوزون ایللر کومیجان و چئوره بٶلگه لرین اهالیسی طرفیندن زییارت ائدیلیبدیر. کومیجان و چئوره سینده کی کندلرده خالق آراسینا بو یاتیرین گئییک سوتوندن یاپیلدیغی اینانجی یایقیندیر. خالق سٶیله نجه لرینه گٶره یاتیرین چئوره سینده سو اولمادیغیندان دولایی، اونون یاپیمی اوچون داغ گئییکلرینین سوتو ساغیلاراق پالچیق یاپیلمیشدیر. بو سٶیله نجه ایکی گئرچه یی اورتایا چیخاردیر: گئچمیشده بو بٶلگه ده جئیران و گئییین بول اولدوغونو و رحمتلیک حاجی ریضوان′ین قوتساللیق و تانریدان قورخارلیغیی.

 

٤- ورد دلیییVərd Dəliyi  (٤):

قالینجا داغینین سارپ قایالیقلی دوغو یالچینلاریندا، ورد دلییی آدیندا، نئچه آغیزلی بیر آلچی کٶیولو (غار آهک) واردیر. منجه بو ماغارا گئچمیشده بٶلگه نین زردوشت دینلی خالقینین استودانی (؟) ایدی.

 

٥- قارقالان [یاریلقانی]Qarqalan Yarılqanı  (٥):

قالینجا داشینین اوجا و قایالیق یالمانلاریندا قارقالان آدیندا یوکسه ک بیر یاریلقان واردیر. قار یاغدیغی دٶنه ملرده اسه ن یئل، قاری سوموراراق یاریلقانین ایچینه چکیب اورادا قالاییر. بئلجه جه قار، یای و ایسسی دٶنه نجه لرده (فصللرده) بئله گونه شین چاتمادیغی بو یاریلقاندا، بیریوللوق قالارغی اولور. گئچمیشده خالق بورانی دوغال و اورکه بیر دوندوروجو اولاراق قوللانیب و یایلاردا اورانین قاریندان یارارلانارمیش.

 

٦- ویستان بولاغیVistan Bulağı  (٦):

بو بولاق، کومیجان′ین اونلو سوتوختاتی پینارلارینداندیر. اوشاقلیقدا ال و گٶوده لرینده زیییللری اولانلار، ویستان بولاغیندا یویونوب و بئله جه زیییللری سیلینه ردی.

 

٧- بوووس یولوBovus Yolu  (٧):

وفس، یئرلی دیلده بوووس آدلانان و بٶلگه نین اٶزه کی (مرکزی) اولان اونلو بیر کندین آدیدیر. کومیجان- وفس آراسیندا، وفس یاخینلیغیندا قالینجا داشی و اونون اونلو گدییی یئرله شیر. بو گدییین یولو چوخ دٶنگه لی و بوروقلو ایدی و اورادا ماشین سورمک اولدوقجا چتین و بئلینلی ایدی.

 

٨- آقایازلاق دره سیAqayazlaq Dərəsi  (٨):

کومیجان′ین قوزئیینده یئرله شه ن بیر دره نین آدیدیر.

 

(٩) بیارجمند اوروBiyarcmənd Uru :

بیارجمند اورو، سئمنان اوستانیندا یئرله شه ن شاهرود ایلچه سی و میامی اورونا باغلیدیر. بیارجمند′ین، ایران یئرکیپینده اوزون یانلاری اولاران اینجه بیر اوچیان بیچیمینده گٶرونه ن، دق بیارجمند آدلی اونلو بیر کویری واردیر.

 

(١٠)- میامی اوروMiyami Uru :

میامی، شاهرود′ون سکسه ن کیلومئترلیک دوغوسوندا، تئهران-مشهد آنا سورله یی اوزه رینده یئرله شمیش بیر اورون آدیدیر.

 

سیزلر ساغ اولون

 

مدخل

 

محمد کمیجانی

 

(١)- نقاشی:

این عکس در واقع یک نقاشی قدیمی است که در کتاب اطلس مناظر ایران به چاپ رسیده و در آن منبع نیز به نام رسام اشاره نشده است ولی نام نقاشی را این گونه نوشته اند: کمیجان و مقبره امامزاده ای بر فراز کوه. برای اولین گام آن عکس را به بینندگان تقدیم میکنم:

 

(٢)- کوه حاجی رضوان:

حاجی رضوان نام کوهی در شمال کمیجان است. پس از سخنانی که آقای اسدالله امینی در گردهمایی کمیجانیهای مقیم تهران ایراد کرده و به اشعار مرحوم شهریار در باره حیدربابا اشاره کرده و حاجی رضوان را بدان تشبیه نمود، جرقه های این شعر بلند در ذهن من شراره زد. کوه حاجی رضوان برای مردم کمیجان همان جایگاهی را دارد که کوه حیدربابا برای مرحوم محمدحسین شهریار شاعر نامی آذربایجانی داشت. اغلب مردم کمیجان و کسانی که هم اکنون دیگر از آن دیار کوچ کرده و در سایر شهرستانها اقامت گزیده اند بر فراز این کوه رفته و در دامنه های آن قدم زده اند و از آن کوه خاطراتی دارند.

 

(٣)- مقبره حاجی رضوان:

بر فراز کوه ( قلینجه داغی) حاجی رضوان مقبره ای است که به فرد مقدس و خداترسی بنام حاجی رضوان که انسان بسیار خوب و پاک نیت و از اولیاء الله بوده منسوب است. در میان اهالی کمیجان و روستاهای حوالی مشهور است که مقبره ای که بر بالای کوه مذکور  قرار دارد با شیر آهو ساخته شده است و در باره آن روایت می کنند که چون در کنار آن مقبره آب وجود نداشت لذا برای ساختن گل و درست کردن و احداث آن مقبره از شیر آهوان کوهستان دوشیدند و گل درست کردند. این روایت از دو چیز حکایت می کند: اول وفور آهو و جیران در گذشته های این ناحیه، دوم تقدس و خداترس بودن مرحوم حاجی رضوان. به هرحال این مقبره سالیان سال است که بعنوان زیارتگاه اهالی روستاهای کمیجان و نواحی تابعه مورد زیارت قرار می گیرد.

 

(٤)- ورد دلیگه:

در دامنه های تیز و صخره ای شرقی کوه قلینجه یک غار آهکی با چند دهانه وجود دارد که به تصور بنده در گذشته های دور استودان مردمان زرتشتی ناحیه بوده است و آنرا بنام غار ورد یا ورد دلیگه می نامند.

 

(٥)- شکاف قارقالان:

در دامنه های صخره ای و بلند کوه مذکور شکاف بلندی است که در زمانهای بارش برف در اثر وزش باد برف بداخل آن شکاف وارد شده و انبار میشود ولی چون در فصول گرم و تابستان هیچگاه آفتاب به آن شکاف نمی تابد برف آنجا برای همیشه ماندگار میشود و بعنوان یکی از یخچالهای طبیعی و دائمی در قدیم مورد استفاده مردم قرار میگرفت و مردم در تابستانها از برف آن استفاده میکردند.

 

(٦)- ویستان بولاغی:

این چشمه از چشمه های مشهور و آب درمانی کمیجان بوده و کسانی که در کودگی دست و بدنشان دارای زگیل بود خود را با آب آن چشمه می شستند و باین ترتیب زگیل هایشان از بین میرفت

 

(٧) بوووس یولو:

وفس، یک روستای معروف و مرکز بخش است و در زبان محلی بوووس گفته میشود. در حد فاصل کمیجان – وفس و در نزدیکی وفس کوه قلینجه و گردنه معروف آن قراردارد که راه پرپیچ و خم و خطرناکی داشت که رانندگی از آن بسیار سخت بود.

 

(٨) آقایازلاخ دره سی:

نام دره ای هست در شمال کمیجان

 

(٩) بیارجمند:

شهر بیارجمند از توابع شهرستان شاهرود در استان سمنان و شهر میامی است و بیارجمند دارای کویر معروفی بنام دق بیارجمند است که در روی نقشه ایران مانند مثلثی باریک با اضلاع دراز نمایانده شده است

 

(١٠)- میامی:

میامی شهری است در فاصله 80 کیلومتری شرق شاهرود و بر سر راه جاده اصلی تهران مشهد قرار دارد

 

سیزلر ساغ اولون

 

محمد کمیجانی

 

نیمه دوم متن اصلی منظومه حاج رضوان

ینگه ایلی باهاروندان بل لیده

بوردان اورا گادومونان ال لیده

قار گلیب بیر میزان کورک بویوندا

قاری بویه متره گلسه ال لیده

 

هاوا بو بیرام چوخ قاروشوخ اولوب

مسافر زاد چوخلار یولا چیخمایوب

بیرده که بیرام موحرم قاروشوب

مسافرلر هرکس اووونده قالوب

 

بیز گلن گیجه چوخ سخت قار گلیرده

فیریل لانورده جاده یه سپیرده

یوله تامام توتوب یول گورسن میرده

جعده نم نم او قاردا گیزله نیرده

 

بیز قورخا قورخا او گیجه یول گلدیک

یاواش یاواش ایمام پیچین دولاندیک

سوماووردا یول کاملن ایت میشده

قار الینده هرکس اووونه گیت میشده

 

اوردان گیچدیک فضل آبادا چاتاندا

قار سپیرده داغدان او کد باتاندا

بیر اتوبوس روبرودان گلیرده

گلده گیچده قالدان اونی ایزی ده

 

بو اوچونجی دفعه ی ده قاردا قالدیک

یاواش یاواش بو قاره دا آتلاتدیک

بیر گیجه سی چهل دختردن گیچیردیک

کرد کوی شهرینده تویا گیدیردیک

 

بیر گیجه ده سمناندا اولان ایل لر

همکارونان بیارجمند دن گلیردیک

من سوروردم لندرو وره مینیردیک

گیجه میامی شهرینده قالوردیک

 

هاوا قیشده چوخ متلاطم اولار

بی احتیاط لیک آداما زار گلر

اجل هر یای دا یا هر قیش ده گلسه

دونیا اوگون آدام اوچون دار گلر

 

قیش گیجه سی مش قی مام مد گلرده

بیزه گول مام مد نقی لین دی یرده

قیرخ شاهزاده پاداشاها گیدرده

شاه بابا لاروندان اذین آلارده

 

شاه بابا وصیت لریندن سورا

شاهزاده لر شهرلریندن چیخرده

آت قوودوروب داغه داشه گزیب لر

گیجه کوینه دگیرماندا قالارده

 

هامه خسته بیر کس نگهبان اولسون

پشک آتاندا گول مام مده دوشرده

هامه خسته شامون یی ییب یاتارده

یوخودا یدده پادشاه گوررده

 

گول مام مد کوچوک بارماغون کسرده

کسیک بارماقونه دا دوز سه پرده

تا بارماقه یاراسه سیزیل لاسون

اویاق قالسون یوخلاماسون خطر ده

 

بیردن بیر سس قولاقونا چاتاندا

گول مام مد بیر داش دالونا گیررده

او سس یاواش یاواش یووخلاشارده

بیر دیو گلیب دگیرماندا اه نه رده

 

دیو دور و پرینه میزان باخارده

یاتان شاهزاده لره دیو گوررده

گوینوندن بیر خطر له ایش گیچ مه میش

گول مام مد اونون باشونه کسر ده

 

قارداش لار هاموسه یوخودا قالده

گول مام مد آتونا مینیب گیدرده

بیر شهره چاتوب و شهره گه زرده

قارره ننه قاپسوندا آت دان انه رده

 

قرره ننه بیر قازان پولاو قویوب

دیولر گلیب قازان قازان یی یرده

گول مام مد قاران لوخدا گیزله نرده

دیو قرره یه بیله بیله دی یرده

 

قرره ننه ، آدام آدام اینسه گلیره

قرره ننه ، یاغلی بادام اینسه گلیره

آدام هاردا ، بادام هاردا ، شامی یی

یاغ توکولوب اوتا ، قرره دی یرده

 

قرره ننه بیر تولوخ شربت ویریب

دیوتوخ اولوب  دوروب اوودن گیدرده

سورا گول مام مد قرره دن اذن آلوب

گجه چیخیب او شهر ایچین گه زرده

 

بیر پادشاه قصره بویوک قصریمیش

کنگره له اوجا دووا چیخیرده

قصر ایچینده اللی اطاق سالوبلار

هر اطاقدا شازدا خانوم یاتورده

 

شازدا خانوم لار یوخودا یاتوبلار

هر بیرینی یانوندا دیب گوررده

قیرخینجی اطاقدا بیر قیز یاتوبده

آیا چیخمه من چیخیرم دی یرده

 

اونون یانوندا دا بیر دیو یاتموشده

گیدیب دیوی باش قولاقون کسرده

باش قولاقه دستمالونا باغلیوب

باغچادا گول بوتا دیبینه قویورده

 

بیرده قیزه باخوب جماله گوروب

عاشق اولوب انگشترین آلارده

اوردان چیخیب قصریده ترک ایدنده

انگشتری بارماقونا تاخارده

 

گول مام مد بو ایش لره تامام ایدیب

قصردن چیخیب اوز آتونا مینه رده

آته یورقا سوروب یولا دوشه رده

قارداشلاره یاتان یره گیدرده

 

اوردا گیریب بیر یاتاقدا یاتارده

اوزون آغور بیر یوخویا وورارده

بویوک قارداش یوخودان اویاناندا

گلیب گول مام مده ته پیک وورارده

 

صاباح خوروز دوراندا باینیاندا

قصر اوضاع سی بیر بیرینه دگرده

سر و صدا اطاقلاره دولدوروب

کوچوک خانوم تز یوخودان دورارده

 

باخوب هر زاد بیربیرنه وورولموش

دیوی باشه کسیلیب  اولدورلموش

الینه باخوب منیم اوزوگیم هاردا ؟

بارماقونی بوش یرنی گوررده

 

نگهبان لار دوروب تعجب ایدر

ایت لر هانی؟ ایت لر هارداده؟ دیر

 کیم بو پلوان ؟ دیولره اولدوروبده

بیزه بیر زحمت دن راحت ایدوبده

 

شاید اورغه گلیب قصره گیریبده

خبرلر حضرت شاها گیدرده

گه زی ، گوری ، کیم  دیولره اولدوروب ؟

شاه وزیره ، وزیر وکیله ، دی یرده

 

باراتعلی میداندا جار چکرده

بو خبره اوجا سسله سسلرده

هرکس گلسه دیسه دیوه اولدوروب

شاه قیزینه او جوانا ویررده

 

قیزلری ایس تین جوان لار گلده

هر کس من اولدوردوم دیوه دی یرده

شاه و وزیر هر کسه که اینانماز

جاوان لاردان بیر نیشانا ایسته رده

 

ایت لره کیم دی سین نطر اولدورب؟

دیولری باش قولاقون کیم آپارده ؟

کوچوک خانوم انگشتره یوخ اولموش

هارا گیدیب اوزوک کیملر گوتورده ؟

 

قیرخ قارداشلار دوروب شهره گیرنده

بو خبردن چوخ تعجب ایدرده

اولار بیر بیردن های سئوال ایدیرلر

کیم بو جوان ؟ نطر بو ایش اولارده ؟

 

بیر نگهبان اونلار قاباقون کسده

دورون دورون بو گون بو شهرده سسده

هارادان گلمیشیز؟ بوردا نه ایشیز وار؟

بو شهره ایچینده گور نه غوغا وارده !

 

 

قیرخ قارداشیک شهرمیزدن گلمیشیک

گلین تاپماخ توی ایتماقا گلمیشیک

بوگون تاززا بیز بوشهره گیرمیشیک

گلماقدان اونجه بیز خبر ورمیشیک

 

گول مام مد گلدی پادشاه قاپسونا

دیده وزیر گلسین زحمت ایدرده

من گل میش دیم شازده خانومه گورم

قارداشلارومی باش تاجونه گورم

 

دونن گیجه من قرره گیلده قالدوم

یوخلامادوم او واخ قالدوم اویاندوم

قرره منه شاه دان حکایت ایتده

قیرخ گوزل قیزیندن روایت ایتده

 

من ده گیتدیم دیو لر باشونه کسدیم

اولار باشونا طوفان کیمی اسدیم

ایندی اگر حضرت اجازه ویرسه

قیزلرینی هاموسونه ایسته دیم

 

وزیر دی ده یاواش جوان صبر ایله

نشانه ویر ، قانع ایله ، بعد بیله

اوندان سورا باخک گورک ایش لره

توی تاماشا سوزه گلسین دیش لره

 

گول مام مد سول الین قاباخدا توتده

بارماقوندان او اوزوگه چاقاتده

دی ده گیدی قصرده گول باغچادا

دستمالده که باش قولاخ لاره گتده

 

دووار اوستوندن آتلادوم دون گیجه

ایت لره بیهوش ایلدیم دون گیجه

تامام اطاقلاری گزدیم دون گیجه

دیولره ده من اولدوردوم دون گیجه

 

وقتیکه سوز اوز یرینه یتیشده

شاه و وزیر اوز سوزونه دیمیشده

قدیم زمان شاه سوزه شاه سوزیده

توی تاماشا توتان شاهلار قیزی ده

 

یی ییرده و ایچرده ، مرادونا یتیرده

قارداشلار قصره گیریب ، سوگولوسون تاپورده

شاه دان فرمان یتیشده ، یددی گون توی توتولده

خلق تامام جشن توتدولار، ساز ودوگول چالونده 

 

بیر قیش دادام همه دانا گید میشده

قار گل میشده یول لاری باغلانموشده

ننه م دوغوم سانجوسونه توتموشده

آغلایوب و بیزه ده آغلاتموشده

 

ننه م آرغودان یاتمادی ، اوتورده

اکبر گیدده روقیه نه چاقورده

روقی یه گلده بیزه حاله گورده

دده م وای دی ده اوولرینه دون ده

 

یردن گوی ده سیل تک یاغوش یاغورده

بیزیم بویوک اوتاق دامه دامورده

بو یا آللاه دی ین ابرام دبیر ده

اوجادان اکبر قارداشه چاقورده

 

هر بیره بیر اوزون پالتاو گیردیلر

دور دولار آقداش کوچه دن گید دیلر

یاغوش چوخ توند یاغورده دام باجادان

بیر آزدان خیست اولوب تز قایید دیلر

 

نطر اولده شیرین خانوم هارداده؟

دونوب بیزه بیله جواب وردیلر

یول باغلوده سیل دونیانه توتوب ده

بویاغوش سیله یوله باغلویوب ده

 

ابرام دبیر دی ده دییین صبر ایله

سحر اولسون بلکه سیل آرام اولا

روقی یه داد ایت ده کیشه اوتان گید

باخ گور منیم بختیم نجه یاتوبده

 

او یازوخ لار گنه یولا دوشدولار

یاغوش آستوندا مقصده قاشدولار

خیابان طرفنده سیل داغولموش

داغولان سیلی نه گوجه آز اولموش

 

شیرین خانوم گلده ننه م قیز دوغده

آمما او قیز اوگجه بیزه بوغده

دادام همدان دان گلن زاماندا

منیم مهین باجه بیر آیلیک اولده

 

بیزیم حاصاردا بیر حوووض وار ایده

بیر قونشوموز آده توووز وار ایده

حسن آباد سویه گلیب دولارده

ننه م اوردا قاب قاشوقون یویارده

 

اوک کوش پی بیز دوش موشودوک حوووضا

گویا ننه م سودا باشارارده  اووزا

آت تولموشده حوووض ایچینه توتموشده

دادام قورخوب ، حوووضه دولدورموشده

 

حوووض یرینه حاصاردا باغچا اکده

آغاج دان نرده دوره سینه چکده

ایچینه بولده سبزه سوغان اکده

بیر یان توروب بیر یاندا ریحان اکده

 

بیر یان تره بیر یان جعفری سپده

کریز قازده کریزدن سو چاقارت ده

کریز سویون دول طنفی چکردیک

باغچیا بیر آب پاشونان سپردیک

 

کوزه گر لر ، دیرلر کولدورده سو ایچرلر

مشه بارات جار چکر قوش دریه گیدرلر

قوش دره دن سو گلر گل لره گیدر دولار

گل لر نمه اوتورسا ، حسن آباد سویه گلر

 

یای اولاندا یوز دی ییب

یوز اولاندا اوز دی ییب

چیخرلر چول ایچینده

اوراخ الده ، اکین لرین بیچرلر

 

بیزیم دگیرمانچی اگر تز دورا

دولیانا دان توکه ، دولاندورا

اون گتیره ننه م خمیر یوغورا

قالاخ سالوب تنیره ، اوت یاندورا

 

سحردن تاززا چورکه چیخرده

اینک دوغوب اونی سوتون ساغارده

اول که سوتونه آغوز بولارده

آ‎غوز اوواخ نه خوشمزه اولارده

 

خوروز سسه گله ، یوخودان دورا

دست مازون آلوب ، نامازا دورا

بیر باقا یونجانه ، الینده بورا

بورما قیرن کسه ، اینه گه ورا

 

آت چی یاواش آتونا ترکه وورا

 

گلین خانوم قیرمیزه آتا میننده

داماد بیر آلما دیشلی ییب آتاندا

قاچ چوب گیدیب بویوک داما چیخاندا

خلق یغیلیب اوردا هاوار چکندا

 

من قورخاردوم یخیل ماقدان ازیلم

ایاقلار آستوندا قالام پوزولام

ایراخ دا دورانا آلما زاد یتیش مز

داماد گوزه ایراخداکونا ساتوش ماز

 

بگ یانوندا ایککی ساقدوش دورارده

آمما بگ لیگ هله اولارا یاراشماز

شولوخ لوقدان بیز قورخاردیک دوشسونلر

آم ما هیچ بگ او گیجه دامنان دوشماز

 

گون چیخمه دن دوروب یولا دوشه رده

دسته دسته جوان وره گه گیدرد ه

وره گچه لر آق دره دن گلنده

سورره گلیب دایانارده بو کنده

 

وره گچی لر چوخدان ورگ قازوبلار

سار باقلیوب  اش شکه یوکلیوبلار

کوله بیله سار ایچینه سوخوبلار

یورقون یورقون یوله یرده گلیبلار

 

خرمنجیگه لره چاتان زاماندا

هر وره گچی خرمنه گیدن زاماندا

اوز سارونا بیر خرمنه سالارده

طنفه یقیب خورجونونا قویارده

 

سورره آخشام کنده یووخلاشارده

چوپان های شوت چالوب آغاج توولارده

قوزوله قویونلار اوجا مه له رده

آللاه قووات ویرسین هرکیم دی یرده

 

قویون گیچه بیر بیر حاصاره گیررده

ننه م گلیب اولار سوتونه ساقارده

سورا اوولاقه ، قوزونه بوراخارده

او حیوان لار گلیب امجک امه رده

 

ناهاردا سوررونه یاتاقا وورارده

اوچ داوار دان بیر کاسا سوت ساقارده

اوت یاندوروب داشلاره قزیدیررده

سوت ایچینه سالوب سیماق بیشرده

 

نوباتچی داواره بیر یره ییقارده

چوپان نوباتچوسونه چاقورارده

بلینده کی سوفره سینی آچارده

سیماق بیشه نه چورگه دورقارده

 

اوشاقودیک باهانه لر توتاردیک

ننه م نقیلیندن سورا یاتاردیک

گیجه ننه م بیزه نقیل دی یرده

گیچه اوودن چیخیب چوله گیدرده

 

گیچه نی اوش دانا اوشاقه وارده

شنگول منگول گول دسته آدلی وارده

گیچه اوشاقلاره چوخ زاد تاپشورار

سفارش دن سورا اووندن چیخار

 

هیچ کیمسیه بو قاپونه آچمایون

اوودن چیخیب بیر واخ چوله قاچمایون

من گیدیرم چول لرده اوت زاد ده رم

سوت بیشرم سیزه ییمک گتیرم

 

اوشاخ باشه اویونا بند اولارده

ننه سفارشه یاددان چیخارده

شنگول گیدیب اوو قاپوسون آچارده

قورد دا گلیب ایک کی سینه یی یرده

 

گیچه ، آخشام چولدن دونوب باخارده

قاپو سینیب اوشاخلار یوخ ، گوررده

ساچون یونوب اوجا اوجا آغلارده

قونشولاری هاموسونه یه غرده

 

کیم منیم اوومه گیریب ظلم ایدیب؟

اوشاقلاروم ایتیب ، قاپوم سیندیریب؟

 

 

قاچ چوب گیدیب ایت قاپوسون چالارده

ایت ده گلیب اوو قاپوسون آچارده

کیم منیم قاپوم سیندیریب دی یرده

ایت دن من بیلمیرم جاواب آلارده

 

تولکولر قاپسونا اوردان قاچارده

شاخلاری نان او قاپونه دوگرده

دیشه تولکه گلیب قاپون آچاندا

گیچه ، تولکو دن ده سوز سوروشارده

 

تولکه باشون های ترپدیب یوخ دی یر

گیچه دونوب قورد قاپسونا گیدرده

قاپی سسینه قورد یوخودان دورارده

قاپونه آچوب گیچی نه اوردا گوررده

 

سن گلمیشی منیم اوویمه یخمیشای ؟

اوشاخلاروم هاردا گیچه دی یرده

چوخ دانوش سای سنی یی یه رم دی یرده

الین چکیب اوز قارنونا قورد دی ییب

اوشاخلاری ایک کی سینه من یی دیم

اولیا اولیا بو سوزلره دی یرده

 

گیچه اووینه قایدمیش، گول دسته سین تاپارده

بیر دووله قاتوق چالوب ،قاضی گیله گیدرده

او نامرد قورد الیندن، بیر شکایت یازارده

شکایته قدله ییب ، قاضی بیگه ویررده

 

قاضی قاتوقه آچوب ، قیماقونه گوررده

قاضی چوخ زادلار بیلر ، گیچه یه اورگه درده

سحر قورده چاقوررام ، بوردا محکمه قوررام

سوباشونا یوللارام ، تا سو ایچز دی یرده

 

آغزی دایا سو ایچمه ، فقط تظاهر ایله

قاضیا باخ قاضیا او گور نه لر بی لرده

سحرده پیغام گلیب قورد دادگاها چاقرولوب

قورد گلوب سو باشونا آخورا جک ایچرده

 

قورد بیر دانا بوش دوله گوتوررده

دوله یه بیر بویوک نخود سالارده

پسسیلادوب دوله نه دولدورارده

دستمالونان آغزونه باغلیارده

 

گتوروب قاضیا پیشکش ویررده

جناب قاضی دوله نه آلارده

آغزوندا که آق دستمالی آچارده

گوزون تیکیب دووله ایچینه باخارده

نخود دگیب بیر گوزدن کور اولارده

 

سودان میزان توخ اولموش محکمه یه دونرده

جنگ ایله یین تا گوروم ، کیم اوولاغه یی ییبده

گیچه ایراخدا دوروب شاخلارونه ایت تی دیب

بیر حمله ده او قورتی ، بویوک قارنون قیررده

 

قورتی قارنی قیریلده ، چاق درریسه جریلده

شنگول و منگول بیردن قورد قارنوندان چیخیرده

هاموسه خوشحال اولوب اولرینه دونرده

یی ییب ایچیب توخ اولوب ، مورادونا یترده

 

 

 

سیزده بدر گونه قاچ چاقانوندا

قاچ چاردیک و قزلره ای ته لردیک

اوغلان و قیز کریز باشونا گیدردیک

تپه باشه توز اولار اوخیاردیک

دسته دسته قز اولار اوخیاردیک

اوی قز سنی بوی ماقی قیریلیبده

اوتوروب مونجوقونه دوشورردیک

اوی قز بو چرقد سنی نه دوشوبده

اگیل دسمالی گوتور قز دی یه ردیک

 

کوینه قلعه حامامونی داموندا

جوان لار یغلیب نومورتا اوینار

مجید نومورتاسون قویوب قاطارا

بیر پشک آتار آتموش نومورتا اورتار

بیزده قاطاردا چوخ اوتوزدوراردیک

گادومنان دا پشک لر بیزه دوشاندا

اووده بول یاغلی نیمرولار یی یردیک

 

باهار اولاندا سبزیلار چیخاندا

رفیق لرینن باهم چوله گیدردیک

چولده خلقی دییم اکینه ایچینده

گه زردیک و اوت و سبزه درردیک

هر کس بیر کوم ما اوت اورتیا قویموش

اوت کومماسه اوستونه پشک آتاردیک

خدابخشی لر پشک ده چوخ اوستاده

بیز معمولن پشک ده اوتوزدوراردیک

 

قوربان گیجه لره هامه جوان لار

بیر اووده یغیلیب مونجوق سالاردیک

مونجوقلاره بیر دولیا سالاردیک

سوله دوله نه بیر میخدن آساردیک

او میخ گرگ شوردنگ آستوندا اولسون

یاغوش سویه گلسین کریزلر دولسون

گیجه تزدنه جک اولدوز سایاردیک

صاباح بیرام قوربان لارون که سنده

یغیلیب دووله نه میخ دن آلاردیک

بیر آق چادور خوشبخت گلین چادوره

مونجوقله دووله اوستونه چکردیک

بیر خوش زبان گوزل خانوم گه لرده

قز و اوغلان ، اونی دوورون آلاردیک

گوزل خانوم بیر گوزل شعر اوخورده

اوشاق دووله دن بیر مونجوق چاقارده

او شعری معناسون تفسیر ایله رده

مونجوق صاحبینی فاله بیلردیک

 

مام مد حنیفه دای چرپی گیدیرده

عطاب گیدیب اونی بورکون گوتورده

دووره له بورکه اوز باشونا قویورده

الینه بیر ایپک دستمال ویریرده

دوگول چه هوچ چاواش چاواش دی ییرده

عرراضا گلینه آت دا گلیرده

 

بیر مدتی باش تیکدیک قارنوموزا

بیر مدتی باخدیک اوز ایشی میزا

باخدیک گوردیک هیچ کیمسه دن هرای یوخ

بیر زاده ویرمیین ‘ طلبکاره چوخ

 

 

گون باتورده داغ دالوندا قان چاناقونا دونورده

دریادا دالغالار آت بویوندا موج گلیرده

او گوزل گیجه رنگه ساچلارونا یل اسیرده

آق گوگرچین او هاوادا اوزونه سویا چالورده

گوردوم که بیر بویله زاماندا عاشق اولدوم 

بیر بویله آخشامدا عاشق اولدوم

عاشق اولدوم

عاشق اولدوم

عاشق اولدوم

 

آمدی نام مرا گفتی و آبم کردی

چو ز دات کام سخنی رفت کبابم کردی

روز چارشنبه سوری آمدنت بهر چه بود ؟

همه جا آتش دود بود ، چه حسابم کردی ؟

 ای منیم داغلاروم واقاروم جانوم

ای گوزل آق داشله حاجی رضوانوم

طوفان ویره بیلمز سیزلره تکان

بولوت لار ایله ییب باشیندا مکان

 

 

محمد کمیجانی  08/01/83

 

 



[1] - حاجی رضوان نام کوهی در شمال کمیجان است . پس از سخنانی که آقای اسدالله امینی در گردهمایی کمیجانیهای مقیم تهران ایراد کرده و به اشعار مرحوم شهریار درباره حیدربابا اشاره کرده و حاجی رضوان را بدان تشبیه نمود ، جرقه های این شعر بلند در ذهن من شراره زد .

[2]  - در میان اهالی کمیجان و روستاهای حوالی مشهور است که مقبره ای که بنام حاجی رضوان که انسان بسیار خوب و پاک نیت و از اولیاء الله بوده بر بالای کوه مذکور ( قلینجه داغی) قرار دارد با شیر آهو ساخته شده است .

[3]  - در دامنه های تیز و صخره ای شرقی کوه قلینجه یک غار آهکی با چند دهانه وجود دارد که به تصور بنده در گذشته های دور استودان مردمان زرتشتی ناحیه بوده است و آنرا بنام غار ورد یا ورد دلیگه می نامند .

[4] -  در دامنه های صخره ای و بلند کوه مذکور شکاف بلندی است که در زمانهای بارش برف در اثر وزش باد برف بداخل آن شکاف وارد شده و انبار میشود ولی چون در فصول گرم و تابستان هیچگاه آفتاب به آن شکاف نمی تابد برف آنجا برای همیشه ماندگار میشود و بعنوان یکی از یخچالهای طبیعی و دائمی در قدیم مورد استفاده مردم قرار میگرفت و مردم در تابستانها از برف آن استفاده میکردند .

[5] - در مورد لاک پشت باور محلی بر آن بود که در زمانهای قدیم زنی در حال نان پختن بود ، یکباره متوجه شد که بچه اش خود را کثیف کرده است و او که دستش بند بوده یک چونه خمیر برداشته و کثافت بچه اش را با آن پاک می کند . بخاطر اهانتی که به خمیر و نان کرده بود لانجین خمیر به امر خدا برگشته و به پشت او چسبید و آن زن بدکردار به لاک پشت تبدیل شد .

نیمه اول متن اصلی منظومه حاج رضوان

حاجی رضوان[1] حاجی رضوان جیران لاری گلنده مقبره نی تورپاخ لارون الی انده سوت ساقدوروب اونه پالچوخ ادنده گوزل ایاخ لارلا اونه یوغورسون سونرا سنین مقبره نی [2]یاپولسون *** سیل بولاغه ذیگیل لره سیلاندا سولار ویستان بولاغوندان آخاندا پوینا تره دوره سینده چیخاندا بیز گلردیک زیارته حاج رضوان بیز چیخردیک سیاحته حاج رضوان چولده یلمیک زاد یریندن چیخاندا توکلوجه داغدا گول ایدن زاماندا توله کچلی ریشه سی دولاندا بیز گلردیک زیارته حاج رضوان بیز چیخردیک سیاحته حاج رضوان گه دیگی اوچ بویوک پیچه واریده ماشون اونان دولانماقا  دار ایده سواره یا پیاده نابار ایده بیز گلردیک زیارته حاج رضوان بیز چیخردیک سیاحته حاج رضوان ورد دلیگه [3]هاواسونا گل میشدیک اونی صاف تیز قیه سینه چیخمیشدیک بیر قیه دن سیریلیب و دوش موشدیک اوندان سورا قار قالانه گورموشدیک چیخیب بیر آز اوردا نفس آلموشدیک قارقالاندا[4] مین لر گوگرچین وارده ایاق آسته خلوار خلوار کووای ده چیخیب اوردان بوووس یولون گوز لردیک بیر موتورچون گدیگه جک ایزلردیک باخا باخا گیددیم قدیم زامانا عالام دیزه م گیل نن گل میشدیک داغا اش شک لره یوک لی ییب و مین میشدیک خرره آغاج ایاقینده دوش موشدوک ابوالحسن بیزیم چرخه گوتورده اونا مینیب بیردن اوزون ایتیرده چرخ الیندن چیخده کوچیه قاشده یره دوشده آغزه قانا بولاشده بتول باجی باشوندا چوخ آغلاده بیزه بیر جیغیرده قارقوش ایلده منیم شانسوم اوزومدن تیزتر گیدر کیم منیم دادام جوابونه ویرر؟ دوچرخه نین دوشق قه سی سیننده اکبرقارداش گلیب اونه گورنده دادام بیزه او تقصیره اولدورار آمما اکبر اونی گیزلین دوزالدار دوچرخه ده بیزه داستان اولموشده ذبیح عزت اونا حیران قالموشده اکبر هرگون اونا بیر زاد تاخارده پول دادامی جیب لریندن چیخارده بیرگون تزدن دادام چرخه گوتورده باخده گورده یول گیدمیره اوتورده اکبر چرخه بیرجه قوفول وورموشده داد ایلدی او یوخودان دورموشده ساره کیلید اکبر داداما ویرده دادام قوفله آچده گنه جیغیرده قوفله چرخدن سوکده قیراقا آتده ویرده منه ذبیح گیله یول لاتده ذبیح گیله بیر کوچه دن گیچر دیم ایکی دانا بویوک ایت دن قورخادوم بیره مشه مامود قارا ایتیندن بیره عابباس گیلی ، داما باخاردوم من قوفوله عزت گیله آپاردوم شرم ایلیه اونه دالیا وردیم دادام چرخه مینیب کدلره گید ده اکبر عزا توتده قاپونه وورده *** من و ناصر حسین اینان مین میشدیک قارا موتور ونان داغا گیدمیشدیک موتوره حاجی ایپک گیله قویموشدیک اوردان یرده بیز ویستانا چیخمیشدیک حسین بیردن قیه لردن سیریلده سیریلدی و ال ایاقی قیریلده یددی سک کیز متیر دوشده جیغیرده داش تورپاغی شیرین دیلده سوگورده حسین داغدان دوشده یولدان قیددیک آخسیا آخسیا تکیه یه گلدیک گیددیک یاواش یاواش موتور باشونا میندیک اوچ ترکه له موتور قاشونا گوردیک موتور گازه خراب اولوبده سیمی قریلیب تکیه سسدن دولوبده باخ گور نجه بو امانت قالوبده بیزدن قاباخ باشونا اوشاخ قونوبده *** بیرگون یقیلدیک رفیق لر باهارا هر کس بیر وسیله داغا آپارا یحیی ، عطا، ذبیح میسگر گلمیشده بیزیم اکبر منی ده آپار موشده ذبیح بیر گرامافون گتیرمیشده بیر ینگه صفحه تهراندان چاتموشده شب میگون شب میگون اوخورده قونشه قیزه بیر قالیچه توخورده *** بیزیم عم جان موتور هشتاد آلموشده اوغله عبدول لانی دا میندیرمیشده گلدی بیزیم قاپویا یاد ایلده منی ده میندیرده دلشاد ایلده دالونا دا بیر آغ خورجون آلموشده ایچینه ده ساره فلاکس قویموشده گیددیک تکیه ده کولگه ده دوشدیک گول قیراقوندا بیز چایولار ایشدیک سوگود آغاجونی آستوندا اوت دیک چای ایچه رک فلاکسه بیز بوشاددیک گول ایچینده مرغابی لر اوزورده جوجه لرین اوز دالونا دوزورده بیر گوشه دن کریز سویه گیریرده بیر قیز اوخورایا سو دولدورورده ناهار اوچون نومورتا بیشیرمیشده کد کره سی اونا قاتوب یمیشده نه خوشمزه ناهار اوگون بیز ییدیک اللریز وار اولسون هر کسه دی دیک *** باهار اکین درماقا چوخ قالاندا بیر آز ایشلر یونگول اولان زاماندا کندله هامه اش شک لره یوک لرده آروات اوشاقونان داغا گیدرده مشه نقی دوچرخه سین مینه رده یولی انین بویون بیردن گیدرده باش یوخاری یولدا رکاب وورارده زنگه چالوب قودوقه هورکودرده *** اهمن بهمن ده یر نفس چکرده بیز گیدردیک خرمنه باس دوراردیک ایاقلاردیک و دام داشه سوراردیک یای اولاندا اورا اکین توکردیک اکین بیچماخ تامام باشا گلرده خرمنی تپه سی گوگه گه لرده بیرجوت سغیر قونشودان بورج ایلرده جوته قوشوب خرمنلره سوررده بیر ور آچوب اوستونه چان قویاردیک بیز اوشاق لار اوردا چانا مینردیک یانونا دا بیر خاکا نناز آلاردیک سغیرلر آغزونا بوخاو ووراردیک سغیر اگر بوغدا ییسه مرگ اولور گیدر چوخ سو ایچر جوانمرگ اولور الیمیزدا بویوک گووران آلاردیک بوغدا یین سغیره بیز ووراردیک سغیرلره بابام چاندان آچارده سو وارماقا بیزه گوله یول لارده بیزده گوله گیدیب بالوخ توتاردیک گج قایدیب اوندان کوتک یی یردیک *** بیزیم محل له ده شبیه چیخرده قیه خانوم یرینه سوپوررده بیز آغلاردیک ، دادام ایمام اولارده اکبرآقا ، ایمام باشون کسرده کوچه دن بیر گچه شاققه آلاردوم اله اکبر دییب حمله ادردیم شیمیر کیمی اوشاخلارا قزاردوم دادام تکه شیمیرلره ووراردوم قیه مام مد زینب گیریب آغلارده مشه رمض حمزه جیگر داغلارده از بس او گون مشه رمض آغلاده تامام خلخی گوینون اوگون داغلاده *** بیر ایک کی پی گول ایچینه گیدمیش دیک اولار شبیه لرینه ده باخموش دیک آم ما بیزیم شبیه آیری شبیه ده بیزیم شیمیر سسه آیری سسی ده میرز نبو الله اوردا ایمام اولارده عزت اوللا سسی میدان دولارده عل اکبرخان زینب تکی گلرده رباب کیمین اصغرینی بلرده ایمام آتا مینیب گوزدن ایترده اونه اصغرینان لشگر گوررده حرمله آدله بیر کافر آتارده بیر بویوک اوخ بوغازونا دگرده ایمام آتدان انیب خیمه دالوندا اصغرینه تورپاقا تاپشورارده آمما بیزیم شبه آیره شبیه ده عزت اوللا سسه قشنگ سسی ده *** مسجد قاباقوندا شبیه اولارده او میدان چا ملت اینن دولارده بیر طرف کیشی لر بیر طرف آرواد ایپکعلی دامونا دا چیخرده اورتادا بیر بویوک خیمه قورولموش مسجد دن ده آغاج منبر گلرده دادام ایمام اولوب منبره چیخده آمما شیمیر گلیب خیمه نی یخده نبوللا دا خیمیه اوت وورارده ترکه الده اوشاخلاره قووارده منده او زامانلار اوشاق اولاردوم ایمام خیمه سینده قانا بولاردوم خیمه لره اوت ووراندا قاچوردوم عاشورادا قیچ چیم بیر داشا توتده یخیلدیم و هوشدان گید دیم بیر آن دا نبی گلیب باشوم اوستونده دورده ابن سعد بیر دسته ترکه الینده گلیب منیم باشوما های وورورده عزیز اصغر منیم دادوما چات ده یردن قووزاده یو مسجده گوت ده *** قیه گوله گه لین آتونا میننده اوشاق اودوم اونون دالونا میندیم گادومنان دا یحیی گیله گیدردیم پنجره ده آق پرده لر گورردیم قیه گوله پرده لره تیک میشده اوستونه ده گول باغچاسه توخموشده نچه اوشاق دوغده هیچ بیر قالماده یحیی اوچون سالوم قالان اولماده یحیی دا بیر قز سوماووردان آلده گلده قیه گولی نن اووده قالده قیه گوله جاوان جاوان سوقولده بیر گیجه ده گوزون باغلاده اولده *** قوربان دایه دامنا دوواخ چکرده عم جانوما ده یانونا آلارده تزدن دن آخشاما دوواخ اوینرده تقی بابام باخارده غور وورارده بیزیم بابام کوزه گرلیک ایدرده کوزه نه بیر بویوک اوتاقا یه قرده اکبر گیدیب کوزه لره ده لرده بابام دلیک لره توتوب گوله رده چولمک چاناق دا اوردا دوزه لرده دووله کوزه کولدور قه یی ری لرده هاموسه دوزه لیب آنبار دولاندا کوره ده دوزولوب سورا بی شرده سیل الیمی بولاغی نا یویاندا بادام لاره آغاجینان سیلکاندا اوچ پیچ له باش یوخاری یه چیخاندا خرره آغاجینا نفس آلاندا ویستان یوله بو یولدان آیرولاندا بو گدیک ده سورماخ بویوک هنرده خلق اوزه یاخچی یامانی سیچه جکدیر ایش لی ین ایش له میانه بیله جکدیر چوخ دانوشان بو ایلدن آیرولاجاکدیر ایش بیلن اوغله جوانه قالاجاکدیر خلق اوزه شوخووم ووروب دان سپه جکدیر اوزه اوز اکدیگینه او بیچه جک دیر ظلم ایدن اوز تقاصونه چکه جکدیر بیله بیل ظلم ایدنه او آسا جکدیر سربازودوم شرع مداره توتاندا اوگوندن من نامازه ترک ایله دیم بابام گورده بیردن دیده آی بالام قدیم زامان گوزل ناماز قه لردی دیدم دده نه قدر اگر من قیلام ناماز گلوب شرع مدارا یتیش مز باخدوم گوردوم او آتموش ایل نامازدان قیلوب اوروج توتاندان سورا فاسد و فاجر آدونان چاقورده یردن گویدن اونا سوگوش یاغورده اونه گوردی نطر نظر دن سالده ؟ دیده بالام کیمه بو دونیا قالده ؟ سن آل لاها باخ نامازی قیل گینن روکوعا گید آللاها اگیل گینن شاه گیدن گون بیر منقل اوت قویموشدوم چنگه چنگه اوزل لیک لر توکموشدوم او گون کاپشه نی می قوله یانموشده بیزیم مل لت انقلابا قان موشده ایندی باخ گور خلق نه گونه قالوبده ؟ ال ایاقه جانه ظولمه یانوبده چوخلار مینیب زانتیانه قاچوبده چوخلار ظولمدان بو کشوردن کوچوبده گیدیب لر غربت ده غریب قالوبلار بو وطن دن غریبلیگه کوچوبلار اوشاق اولوب داخی فارسه بیلمیره بویوک کوچوک وطنیمه گل میره آچسالار مرزه هیچ بیر کیمسه قالماز اینان قاچار ، دونوب بورکونه آلماز الکی بیر انتخابات قوروبلار آلتینجی مجلیسه ایشدن سالوبلار هر کسه اوزلره پسند ایدیبلر بیزیم اوچون نماینده قویوبلار اویون جاق اولماقی خرجه چوخ آزدور بیزیم ملت ده چوخ چوخ کینه باز دور باخار باخار هیچ بیر کلمه دی مه زلر بوجور هیچ بیر یتیم مالون یی مه زلر آمما اوگون که یرندن قووزانار یی ین لرین بوغازوندان قان آخار سحر اولوب خوروزلار باینی یاندا ساخ ساق قان لار گلیب ساق قول لیاندا نه نه م اونا خیره خبر دیندا اوغلوم تویوندا بوغارسوق آتاندا اکبر قارداش چل دوختر دن گلنده الین کت آستوندا دالونا قویاندا قیزلر اونی بوی بوسولونا باخسون اکبره دی قیزیل ساحاتون تاخسون دادام دامنا قارلاره کوری ینده من کوچه ده سحردن یوری ینده منه باخوب دامنا تقلید ایدیرده ابوالمعصیم اونا باخوب گولورده بیرگون ناهار ننه م چورک یاپورده تن نیردن تاززا چورک چاقادورده بیز ناهارا نومورتا بیشیرمیش دیک سوفره سالوب هر زاده گتیرمیش دیک اکبرآقا شیمیر بیزه گلمیش ده او سوفره کناروندا اوتورموش ده یوخاره چولده بیر زمینه وارده زمینه اکماقا شریک تاپورده بیردن بولوت گلدی و شاق قول لاده منیم کوچوک زهره مه ده پاتلاده بیر یاقوش باش لاده سیل لر کیمی ده انگار دامنان داش دان سیل لر آخورده بیز ناهاری یاروسونه یی میش دیک اکبرآقا دایه بویور دی میش دیک بیر تیکه ده اکبرآقا یی مه ده بیر کلمه ده من یی میرم دی مه ده کوچه دن بیرنفر بیردن چاقورده محکم بیزیم قاپون چالده باقورده اوی موسه ییب سیل کوچه لره آلده تیز یتی شی سو اوویزه یقیلده دوردیک قاچدیک بیله کولنگه گوتدیک حاصار قاپسوندا بیر بویوک آرخ آچدیک قازدیک تورپاخ لاره بیر یانا توکدیک سیل قاباقون تورپاغونان باغلادیک ننه م هنوز ایوان دا اوتورورده بیزیم اوچون تاززا چورک یاپورده قاچچا قاچچا گید دیم بابام لار گیله باخام گورم اورا سیل زاد گل میه او کوچه ده بیر دانا سیلگا وارده اگرچه سیل یوله اولاردا دارده حاجه راضا باغ دووارون چک میشده دووار چکوب سیل یولونه توتموشده سیل گلمیشده اوز یولونه آچموشده خولبون خراب اولوب دووار یخمیشده سو نادعلی دووارونا دایانده سو مند اولده یوخار یا قووزانده بیر مدتی دووار داوام گتیرده سورا سو اونی گوجونه بیتیرده دوواره سو آلده اله اوستونه یریندن قووزاده یره یاتود ده اوردان چیخدیک داما یوخاره گید دیک خدابخشه محله سینه گوردیک اوردا سویی یولون تنگ ایت میش دیلر هاردا بیله بویوک سیل گورموش دولر سو قایی دیب اولرینه گیریبده خدابخشه معله سینه یخیب ده بیرامعلی طووله سینه سو گیرده نچه دانا قویون قوزون اولدورده کلب حسنی دووارلارونه یخده اطاق لارا گیرده حاصاردان چیخده هر یره پالچوخ لاره دول دور موشده سیل گید میش ده اورا ویران اولموشده آروات اوشاق ناراحت آغلیورده ال لر آچوب یوخاره قارقوشورده بیزیم تافاقوموز نطر داغولده باخ گور قویون لاروم نطر بوغولده اوچ دانا بوغولموش قویون گوروردوم بیرینی بوینوندا مونجوخ سایوردوم بو مونجوخله قویون قوربان مالی ده سیل آی ناماز قوربانه ده بوغوبده سیل یاغوشی توت لیگینه باشلاده آقایازلاخ دره سیندن داشلاده آم ما او خولبونه توتانا لهنت سیل یولونا دووار چه که نه لهنت من ایستیرم بوردا بیر پایا قویام تورکون شعرین درری سینه من سویام بوغارسوقون ال دوورونه چولی یام پوف دنگی نه پوف لیم و بولیام کوله چارشانبادا داما چیخاردیک اوچ دورد کوم ما چوب چیلک که قویاردیک بیر دامجه نفت سپردیک اوت ووراردیک اوتلار اوستوندن بیر بیر آت تولاردیک دادام دی یر بو ایشلر جایز دگیل بیزده اونا بو سنت ده دیردیک ننه م اته گینده فرخه گتیرده چنگه چنگه قارا فرخه یی یردیک مامود بولاغی دره سه هارداده؟ قوش دره نی بویان کنارون داده قوش دره دن بیر سو گلر بیر ورگه سو آچار لار رعیت چی لر گول لره دگیرمان دره سیندن سیل چوخ گلر گول لری آرخونه اوردا سیندیرر سیلاب گلیب گیچر گیدر یولونا گل لر آرخونا شین ماسا دولدورار باراتعلی داما چیخر جار چکر آهای ملت قوش دره دن سو گلر هرکس بیر بیل آلار بیر دسمال چورک رعیت یقی لر قوش دری یه گیدر مامود بولاغونی یدده دره سی گوگرچینی ککلیگی و فره سی چیمن لر ایچینده پوینا تره سی چومچه قاشوق قورباغانی ببه سی من و نورددین و عبدوللا گیددیک بابام چاقورورده بیزده ایشید دیک اینک لره چیمندلرده بوراخدیک یاواش یاواش بایورلارا چیخیردیک اوگون بیر الوان چاناخ تاپموش دیک عتیقه بیر چاناخ گمان ایتمیش دیک آستوندا بیر دانا ایلان یاتموشده ایلانا باخ بیز چوخ اوندان قورخ موش دیک بیر داش گتددیک چاناق اوستونه ووردیک گمان ایتدیک او ایلانه اولدوردیک داش ووردیک و او چاناقه سینموشده دیمه او لانجون توسباقا قالموشده اوزامان لار بیز لاک پشته[5] سوومزدیک بیر داش ووردیک لاک کونه ده سیندیردیک گون لر بوغازون تیغ وورموشدولار بیز چیخن کتیراسونه یغیردیک یغیلن کتیرالاره اوگون بیز کوینک لریمیز جیبینه توکوردیک بسکه گزدیک دولاندیک سوسوز اولدیک اگیلیب آرخ لاردان بوز سو ایچیر دیک بیز بیلمه دن کتیرانی توکوردیک تامام کیتیرالاره بیزایتیر دیک بابام تقی یانونا بیز قاییددیک اینک لره چیمن لردن یغیردیک بابام اوردا اوت و علف دریرده بیز گورنده سکینه دن اوخورده ای عموجان من سوسوزام دی ییرده ای عموجان سو ایسته رم اوخورده اوراخچا الینده یونجا بیچیرده ای عموجان من العطش دی ییرده [1] - حاجی رضوان نام کوهی در شمال کمیجان است . پس از سخنانی که آقای اسدالله امینی در گردهمایی کمیجانیهای مقیم تهران ایراد کرده و به اشعار مرحوم شهریار درباره حیدربابا اشاره کرده و حاجی رضوان را بدان تشبیه نمود ، جرقه های این شعر بلند در ذهن من شراره زد . [2] - در میان اهالی کمیجان و روستاهای حوالی مشهور است که مقبره ای که بنام حاجی رضوان که انسان بسیار خوب و پاک نیت و از اولیاء الله بوده بر بالای کوه مذکور ( قلینجه داغی) قرار دارد با شیر آهو ساخته شده است . [3] - در دامنه های تیز و صخره ای شرقی کوه قلینجه یک غار آهکی با چند دهانه وجود دارد که به تصور بنده در گذشته های دور استودان مردمان زرتشتی ناحیه بوده است و آنرا بنام غار ورد یا ورد دلیگه می نامند . [4] - در دامنه های صخره ای و بلند کوه مذکور شکاف بلندی است که در زمانهای بارش برف در اثر وزش باد برف بداخل آن شکاف وارد شده و انبار میشود ولی چون در فصول گرم و تابستان هیچگاه آفتاب به آن شکاف نمی تابد برف آنجا برای همیشه ماندگار میشود و بعنوان یکی از یخچالهای طبیعی و دائمی در قدیم مورد استفاده مردم قرار میگرفت و مردم در تابستانها از برف آن استفاده میکردند . [5] - در مورد لاک پشت باور محلی بر آن بود که در زمانهای قدیم زنی در حال نان پختن بود ، یکباره متوجه شد که بچه اش خود را کثیف کرده است و او که دستش بند بوده یک چونه خمیر برداشته و کثافت بچه اش را با آن پاک می کند . بخاطر اهانتی که به خمیر و نان کرده بود لانجین خمیر به امر خدا برگشته و به پشت او چسبید و آن زن بدکردار به لاک پشت تبدیل شد .

حاشیه بر حاج رضوان

سلام

جناب آقای باهاری

از محبت شما بسیار ممنونم

بم

مهران بهاری و زحماتش

دوست خوبم مهران بهاری از روز اول انتشار اینترنتی اشعار حاج رضوان اظهار لطف نموده و پیشنهاد چاپ آنرا داده بودند که بنده عرض نمودم فعلا از عهده من خارج است و توان مالی انجام آنرا ندارم .

در ادامه ایشان ضمن اظهار لطف فراوان و پس از مکاتباتی اعلام نمودند که آمادگی دارند اشعار ترکی کمیجان را به زبان ترکی آذربایجانی برگردان نمایند که کار بسیار پرزحمتی بود .

ولی با قبول منت ایشان و زحمتی که برای آن مجموعه متحمل شدند در مکاتباتی شرحی بر جزئیات امر و ابهامات و کلمات نامانوس موجود در اشعار نوشتم و به خدمت ایشان ارسال نمودم .

ایشان در خاتمه اشعار را دسته بندی نموده و تحت عناوین مشخصی با حفظ متن اصلی در متن اصلاح شده ای در مقابل آن مجددا تایپ نموده و در وبلاگ سولدوز به نشر در آوردند .

بدینوسیله از زحمات آن عزیز گرامی تقدیر می نمایم . و در صفحات آتی کار انجام شده را به خدمت عزیزان ارائه می کنم .

منظومه ترکی

این مجموعه اشعاری است که من به زبان ترکی سروده ام و در آن با استفاده از اصطلاحات و افعال زبان ترکی کمیجان سعی در حفظ این زبان که متاسفانه بدلیل آموزش کودکان بزبان فارسی در حال از بین رفتن است نمایم .

بهانه اصلی سرودن این منظومه اشاره و تک مضرابی است که دوست عزیز و همشاگردی قدیمی ام آقای اسدالله امینی در جلسه ای نموده و به روح بنده وارد کردند .

امیدوارم مورد قبول علاقمندان به کمیجان و اشعار ترکی و فرهنگ کمیجان قرار گیرد .